Apel do Prezydenta RP Andrzeja Dudy o niepodpisywanie ustawy ws. podatku cukrowego

Szanowny Pan Andrzej Duda Prezydent RP 

Szanowny Panie Prezydencie, w imieniu niżej podpisanych największych związków pracodawców i organizacjach branżowych zwracamy się z apelem do Pana Prezydenta o:

niepodpisywanie uchwalonej w dniu 14.08.2020 przez Sejm ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów.

Podpisanie ww. ustawy oznacza obciążenie przedsiębiorców podatkiem, którego wysokość jest nieadekwatna do siły nabywczej polskich konsumentów i sytuacji społeczno-gospodarczej kraju. Dla większości przedsiębiorców, w tym szczególnie małych i średnich, podatek ten będzie oznaczał praktycznie 100% wzrost kosztów i konieczność zapłacenia podatku w rzeczywistości obrotowego, pomimo braku dochodów ze sprzedaży produktu.

Podpisanie ustawy oznacza zatem świadome skazanie dużej ilości firm, szczególnie małych i średnich z branży napojowej na bankructwo, zaś pracowników na długotrwałe bezrobocie.

Prognozujemy, że połączenie skutków szybko rozszerzającej się pandemii COVID19 z tak drastycznym wzrostem obciążeń finansowych jakie powoduje ww. ustawa może doprowadzić do utraty około 40 tys. miejsc pracy w całym łańcuchu produkcji napojów od rolników (producenci surowca), poprzez zaopatrzenie (opakowania), producentów napojów, dystrybucji (transport i magazynowanie) oraz sprzedaży napojów (przedstawiciele handlowi). Będzie oznaczało to nieunikniony dramat tysięcy polskich rodzin, pogłębiony i tak już trudną sytuacją na rynku pracy.

Zwracamy uwagę, że ustawa o promocji prozdrowotnych wyborów konsumentów została opracowana w sposób pośpieszny, bez wymaganej prawem oceny skutków regulacji dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Zawiera szereg błędów i luk, które wywołają chaos w łańcuchu produkcji i dostaw całej branży napojowej. Wprowadza obciążenia i sposób ich poboru niemożliwy do realizacji przez przedsiębiorców w normalnych warunkach, nie mówiąc o obecnym kryzysie, którego czas trwania i skutki trudne są do przewidzenia.

Wyżej wymienionych problemów w żaden sposób nie rozwiąże wejście w życie ustawy z dniem 1 stycznia 2021 r. Stoimy na stanowisku, że wszelkie działania dotyczące nowych obciążeń dla przedsiębiorców nie powinny być rozważane wcześniej niż za 2 lata i to dopiero po rzetelnej ocenie kondycji branży i ocenie skutków ewentualnej regulacji.

Dodatkowo według naszych analiz ww. ustawa oraz poprawka zmieniająca jej termin wejścia w życie zawarta w ustawie o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu, są wadliwe zarówno z punktu widzenia procesu legislacyjnego jak i zgodności z Konstytucją RP, takie jak:

1. Przebieg procesu legislacyjnego
   W dniu 14 lutego 2020 r. Sejm uchwalił ustawę cukrową. Ustawa ta nakłada na przedsiębiorców nową kontrowersyjną opłatę, tzw. podatek cukrowy, czyli opłatę od napojów z dodatkiem cukru, substancji słodzących, kofeiny i tauryny. Termin wejścia w życie tej ustawy został określony datą dzienną – zgodnie z art. 13 ustawy, jej wejście w życie zostało przewidziane na dzień 1 lipca 2020 r.
   W dniu 14 sierpnia 2020 r. Sejm odrzucił weto Senatu i uchwalił ustawę. W takim stanie faktycznym – jeśli zostanie ona podpisana przez Pana Prezydenta – termin wejścia w życie ustawy cukrowej będzie przypadał przed dniem zakończenia procesu ustawodawczego, jej podpisaniem przez Prezydenta i ogłoszeniem. Nowy podatek będzie obowiązywał z mocą wsteczną.
   Sejm podjął próbę znowelizowania ustawy cukrowej, jednak z naruszeniem trybu ustawodawczego tak poważnym, że jeśli nowelizacja wejdzie w życie, to przedsiębiorcy będą mogli kwestionować jej obowiązywanie. W dniu 21 lipca 2020 r. podczas posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia zgłoszona została poprawka do ustawy z dnia 24 lipca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu („ustawa epidemiczna”), mająca na celu nowelizację ustawy cukrowej. Poprawka ta modyfikuje termin wejścia w życie nieobowiązującej jeszcze ustawy cukrowej na dzień 1 stycznia 2021 r. Pomimo negatywnej opinii obecnych na sali prawników Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu poprawka została przegłosowana i wprowadzona do tekstu projektu ustawy.
   W trakcie dalszych prac nad ustawą epidemiczną w Senacie przepis dotyczący ustawy cukrowej został uchwałą Senatu skreślony. Sejm odrzucił poprawkę Senatu, co stanowi oczywiste naruszenia prawa poprzez znowelizowania ustawy nieistniejącej w polskim porządku prawnym.
   
   
2. Skutki uchwalenia ustawy.  
   Uchwalenie przez Sejm w dniu 14 sierpnia 2002 ww. ustawy niesie ze sobą szereg negatywnych konsekwencji prawnych i gospodarczych. Podpisanie jej przez Prezydenta RP oznacza, że termin wejścia w życie ustawy to 1 lipca 2020 r. Ustawa wejdzie w życie z mocą wsteczną. Wprost naruszy to zasadę lex retro non agit – czyli niedziałania prawa wstecz. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wypowiadał się o znaczeniu tej zasady w polskim prawie – w tym w najnowszym orzecznictwie dotyczącym zakazu uchwalania przez ustawodawcę podatków z mocą wsteczną[1].  
   Kluczowa w tym kontekście jest konstrukcja ustawy cukrowej, która zakłada powstanie obowiązku zapłaty opłaty od napojów z dodatkiem cukru, substancji słodzących, kofeiny lub tauryny z dniem wprowadzenia tych napojów na rynek krajowy. Co więcej, za nieodprowadzenie opłaty w terminie na przedsiębiorców będzie mogła zostać nałożona opłata dodatkowa[2]. Oznacza to wejście w życie przepisów, które w sposób ewidentny będą miały negatywny wpływ na sytuację finansową przedsiębiorców.
   
   
3. Przekroczenie terminu wejścia ustawy w życie
   Dopuszczalny termin na ogłoszenie ustawy minął. Ogłoszenie ustawy cukrowej po dniu 1 lipca 2020 r. będzie w każdym przypadku niezgodne z Konstytucją. Trybunał Konstytucyjny zaznaczał wielokrotnie, że nawet pominięcie przez ustawodawcę w okresie vacatio legis czasu przewidzianego dla Prezydenta RP na podjęcie decyzji w przedmiocie przedłożonej mu do podpisu ustawy jest równoznaczne z naruszeniem zasady odpowiedniego vacatio legis[3]. Tym bardziej więc przedstawienie Prezydentowi do podpisu ustawy, której termin wejścia w życie już minął. W niniejszym przypadku termin vacatio legis upłynął co najmniej 2,5 miesiąca przed możliwością złożenia przez Prezydenta podpisu pod ustawą.
   
   
4. Niedopuszczalność nowelizowania ustawy 
   Podkreślić trzeba, że zgodnie z podstawowymi zasadami dotyczącymi legislacji, do czasu ogłoszenia ustawy cukrowej w Dzienniku Ustaw, ustawa ta nie istnieje w polskim systemie prawa. Wynika to z faktu, że ustawy jako akty prawne stają się elementem obowiązującego systemu prawa dopiero wówczas, gdy dokonano w stosunku do nich ostatniej czynności w łańcuchu składającym się na proces jej stanowienia [4]. Brak ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw powoduje, że w sensie formalnym akt, który mógłby podlegać nowelizacji nie istnieje. Ustawa nieogłoszona nie posiada bytu prawnego, nie obowiązuje i nie stanowi źródła prawa powszechnie obowiązującego.
   Co więcej, przepisy nowelizujące ze swojej istoty zawierają dwa elementy. Pierwszy to usunięcie z obowiązującego porządku prawnego dotychczas istniejącej regulacji, a drugi to wprowadzenie w zamian nowej regulacji [5]. Ten „niesamodzielny” charakter nowelizacji sprawia, że nie można jej dokonywać w oderwaniu od istnienia przepisów nowelizowanych w obowiązującym systemie prawa – tak jak próbuje się uczynić w niniejszym przypadku.
   Dlatego też warunkiem nowelizowania ustawy cukrowej przez ustawę epidemiczną byłoby w pierwszej kolejności prawidłowe promulgowanie ustawy cukrowej. Jej promulgacja byłaby zaś równoznaczna z mocą wsteczną podatku cukrowego. Do chwili nowelizacji przedsiębiorcy musieliby naliczyć i wnieść opłatę wstecz od 1 lipca 2020 r. Jest to obowiązek niemożliwy do wykonania zarówno prawnie, jak i faktycznie.
   
   
5. Bezprecedensowy charakter zmian
   Nowelizowanie ustaw jeszcze nieogłoszonych przeciwnie do tez stawianych w przestrzeni publicznej przez przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia nie miało do tej pory miejsca w polskim systemie prawnym. Ministerstwo Zdrowia podczas prac sejmowych i senackich wielokrotnie powoływało się na zgłoszony do Sejmu w dniu 23 lutego 2009 r. projekt ustawy (druk 1729) [6], który wprowadzał zmiany w trzech uchwalonych, a jeszcze nie ogłoszonych ustawach z zakresu ochrony zdrowia. Ministerstwo Zdrowia powołując się na ten kazus pomija jednak fakt, że w trakcie pierwszego czytania ustawy w Komisji Zdrowia, które miało miejsce 2 marca 2009 r. Przewodniczący Komisji – poseł PiS Bolesław Piecha – zgłaszał zastrzeżenia związane z brakiem ogłoszenia nowelizowanych przepisów [7]. Nieprawidłowość zaproponowanych przez ówczesny Rząd rozwiązań potwierdzały również opracowane przez Biuro Analiz Sejmowych opinie do ustawy [8].
   Dlatego też - pomimo że projekt został zgłoszony przez Radę Ministrów jako pilny – celem promulgacji ustaw zmienianych, na około miesiąc zawieszono prace nad projektem. Ostatecznie, ustawy zmieniane opublikowano w Dzienniku Ustaw dnia 31 marca 2009 r., a drugie czytanie ustawy w Sejmie miało miejsce dopiero 20 kwietnia, już po publikacji odpowiednich aktów prawnych[9].
   Ponadto głęboki sprzeciw budzi powoływanie się na naruszenia prawa z przeszłości w celu uzasadnienia naruszenia prawa dzisiaj. Świadczy też o pełnej świadomości działania z naruszeniem przepisów regulujących przebieg postępowania ustawodawczego. Takie działanie jest całkowicie sprzeczne z deklaracjami partii Prawo i Sprawiedliwość, odcinającymi się od przeszłych działań koalicji PO-PSL.

Biorąc pod uwagę wszystkie wymienione powyżej argumenty, oraz wielokrotne zapewnienia Pana Prezydenta o braku zgody na nowe podatki i obciążenia dla przedsiębiorców apelujemy jak na wstępie o nie podpisywanie ustawy.  

Z wyrazami szacunku, w imieniu organizacji:  

• Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców Andrzej Gantner, Dyrektor Generalny/Wiceprezes Zarządu
• Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy Stanisław Bizoń – Prezes Zarządu
• Związek Przedsiębiorców i Pracodawców Cezary Kaźmierczak, Prezes
• Konfederacja Lewiatan Maciej Witucki, Prezydent
• Federacja Gospodarki Żywnościowej RP Andrzej Kuczyński, Dyrektor Generalny
• Związek Producentów Cukru Michał Gawryszczak, Dyrektor Biura
• Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków Julian Pawlak, Prezes
• Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego –Browary Polskie Bartłomiej Morzycki, Dyrektor Generalny  

[1] Zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 lipca 2020 r., sygn. akt K 4/19.

[2] Nowelizowane art.12 i ust. 1 ustawy o zdrowiu publicznym i art.92 ust. 21 ustawy o wychowaniu w trzeźwości

[3] Zob. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2019 r., sygn. akt 2/18, Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lipca 2013 r. sygn. akt 1/13.

[4] Zob. Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 października 2005 r., sygn. akt K 37/05.

[5] Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 marca 2000 r., sygn. akt K 4/99.

[6] http://ww2.senat.pl/k7/dok/sejm/032/1729.pdf

[7] http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/E9095CA43EA6C6F4C1257589003FCAD7/$file/0198906.pdf

[8] http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk6.nsf/Opdodr?OpenPage&nr=1729

[9] http://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/1729.htm 

Organizacja koordynująca - Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców    Skontaktuj się z autorem petycji