Apel o interwencję UE w sprawie niesprawiedliwych zasad programu "Czyste Powietrze" wobec polskich rodzin i przedsiębiorców
Szanowni Państwo,
W imieniu tysięcy polskich rodzin oraz przedsiębiorców apelujemy o natychmiastowe działanie wobec systemowego problemu, jaki narasta wokół polskiego programu rządowego „Czyste Powietrze”.
Miał to być największy proekologiczny program Europy Środkowo-Wschodniej. Tymczasem stał się źródłem wykluczenia, nierównego traktowania obywateli, finansowych dramatów i bankructw małych firm.
Zgłaszają się do nas poszkodowani z całego kraju — młode rodziny, emeryci, samotni właściciele domów, jak i rzemieślnicy oraz wykonawcy usług energetycznych. Wszystkich łączy jedno: zostali odrzuceni przez system, który miał ich wspierać.
Najpoważniejsze problemy programu „Czyste Powietrze”:
1. Kryterium posiadania nieruchomości przez minimum 3 lata.
Wykluczenie nowych właścicieli domów — niesprawiedliwy przepis o minimum 3-letnim posiadaniu nieruchomości. Jednym z najbardziej absurdalnych przepisów programu jest obowiązek posiadania domu przez minimum 3 lata, aby ubiegać się o dotację. Rodziny, które nabyły nieruchomość 1–2 lata temu, są automatycznie wykluczane, mimo że:
- spłacają kredyty hipoteczne,
- otrzymali darowiznę często od osób kwalifikujących się na wyższe poziomy dotacji (np. rodziców emerytów), a chciały uczciwie ubiegać się o podstawowy poziom dotacji wedle własnych dochodów,
- chcą zainwestować we własny dom,
- są gotowe wymienić źródło ciepła i ocieplić budynek,
- działają w duchu ekologii i odpowiedzialności.
Te rodziny tylko z powodu sztywnego terminu własności nie mogą nawet złożyć wniosku o dofinansowanie na przedsięwzięcie, które jest wymagane przez polskie przepisy (uchwały antysmogowe) pod rygorem kar finansowych, a przekraczają możliwości finansowe tych rodzin.
Warto również wspomnieć o osobach, które dopiero rozwazaja zakup starszych, nieefektywnych energetycznie nieruchomości wymagających termomodernizacji, gdzie brak gwarancji dostępu do dotacji ogranicza rynek wtórny. Dla wielu osób, z uwagi na sytuację finansową, była to jedyna możliwość zakupu własnej nieruchomości.
W tym samym czasie osoba, która odziedziczyła w spadku dom po krewnym, może otrzymać dofinansowanie nawet po tygodniu od przejęcia nieruchomości. To jawne naruszenie zasady równego traktowania obywateli.
Ponadto, Fundusz otwarcie przyznał, że nie prowadził żadnych analiz dot. skali rzekomych nadużyć przez właścicieli posiadających nieruchomości krócej, niż wspomniane 3 lata. Nie zostały rozpatrzone inne możliwości uszczelnienia programu. Jest to więc arbitralne kryterium niepoparte żadnymi twardymi danymi.
Zmiana ta nie została należycie skonsultowana społecznie - we wszystkich konsultacjach mówiono o wprowadzeniu tego kryterium jedynie dla podwyższonych poziomów dofinansowań, a nie dla najniższego poziomu podstawowego. Finalna wersja programu zakłada objęcie tym kryterium również najniższy poziom dofinansowania.
2. Współwłasność - bloker dostępu do programu.
Wielu właścicieli domów nie może skorzystać z dotacji, bo współwłaściciel (często nieznany, nieosiągalny, mieszkający za granicą lub skłócony) odmawia podpisania wniosku. W efekcie cała rodzina jest zmuszona nadal ogrzewać dom kopciuchem, bo państwo wymaga jednomyślności tam, gdzie powinna wystarczyć większość udziałowa.
3. Nieracjonalne progi dochodowe i sztywne limity.
Program nie uwzględnia realiów życia. Osoba przekraczająca próg np. o kilkaset złotych rocznie traci prawo do wyższej dotacji, co może oznaczać spadek wsparcia o kilkadziesiąt tysięcy złotych.
To kara za uczciwość, za każdy dodatkowy dzień pracy. Osoby, które uczciwie rozliczają dochody, są traktowane gorzej niż ci, którzy ich nie ujawniają.
4. Rok budowy domu jako czynnik wykluczający z dofinansowania modernizacji:
Program wyklucza właścicieli domów wybudowanych po 2020 roku — nawet jeśli budynek jest nieocieplony, nieszczelny lub nieefektywny energetycznie. Nowe domy, które nie spełniają standardów pasywnych, powinny również mieć prawo do dotacji.
5. Zaległości w wypłatach środków dla firm – fala bankructw i zadłużeń:
Zgłaszają się do nas także dziesiątki firm instalacyjnych i budowlanych, które:
- wykonały prace zgodnie z podpisanymi umowami i zatwierdzonymi kosztorysami,
- wystawiły faktury dla beneficjentów programu,
- zostały ujęte we wnioskach dotacyjnych,
- do dziś nie otrzymały przelewów z NFOŚiGW lub wojewódzkich funduszy.
- Opóźnienia trwają miesiącami. Firmy te są zmuszone finansować koszty materiałów i prac z kredytów komercyjnych, zaciąganych na granicy wypłacalności.
Część z nich już ogłosiła upadłość, inni czekają w milczeniu — bez pomocy, bez informacji, z rosnącym zadłużeniem
6. Odpowiedzialność przerzucona na beneficjenta – brak ochrony przed nierzetelnymi wykonawcami:
Coraz więcej beneficjentów programu informuje o sytuacjach, w których fundusz wypłacił zaliczkę na rzecz wykonawcy, ale firma nie zrealizowała umowy lub porzuciła inwestycję. Mimo że to wykonawca złamał warunki, to beneficjent – często osoba prywatna, emeryt, samotny rodzic – jest wzywany do zwrotu całej kwoty.
Taka praktyka naraża uczciwych obywateli na finansowe dramaty.
7. Zmiana zasad w trakcie gry – obniżanie wypłat po podpisaniu umów:
Kolejnym rażącym problemem jest fakt, że beneficjentom, którzy zawarli umowy i kosztorysy według wcześniejszych stawek, obniża się przyznane kwoty na podstawie nowych, niższych stawek, wprowadzanych już po zatwierdzeniu wniosków. Prowadzi to do nagłego ograniczenia wypłat o tysiące złotych, z pełnym przerzuceniem kosztów na właścicieli domów.
To narusza zasadę zaufania do państwa i pewności prawa.
Podsumowując:
Uważamy, iż doszło do naruszenia przepisów europejskich, w szczególności w zakresie:
- naruszenia zasady równego traktowania (art. 20 Karty Praw Podstawowych UE),
- ograniczenia dostępu do środków publicznych na nieracjonalnych zasadach,
- systemowego wykluczenie określonych grup społecznych bez uzasadnienia merytorycznego.
ŻĄDAMY PILNYCH DZIAŁAŃ!
Wzywamy instytucje kontrolne oraz Komisję Europejską do natychmiastowego zobowiązania instytucji państwowych do:
1) Usunięcia zapisu o 3-letnim okresie posiadania nieruchomości.
2) Wprowadzenia możliwości składania wniosku przez większościowego współwłaściciela.
3) Zreformowania progów dochodowych – tak, by były progresywne, a nie skokowe.
4) Uwzględnienia nowych domów w potrzebie termomodernizacji.
5) Uregulowania wypłat dla firm w terminie nieprzekraczającym 30 dni od złożenia kompletu dokumentów, z obowiązkiem odsetek za każdy dzień zwłoki.
6) Wprowadzenia mechanizmu odpowiedzialności wykonawców za niewykonanie prac – beneficjent nie może być karany za błędy firm i instytucji wypłacających zaliczki.
7) Zagwarantowania stabilności warunków – raz przyznane środki powinny być wypłacane według stawek obowiązujących w chwili zawarcia umowy, bez późniejszych redukcji.
Poszkodowani przez zmiany w programie Czyste Powietrze Skontaktuj się z autorem petycji