Prawo do edukacji nie może czekać! Apel o zmianę przepisów, które pozbawiają dzieci z autyzmem dostępu do nauki w nowo powstałych szkołach

Szanowna Pani 

Barbara Nowacka,
Minister Edukacji Narodowej

My, niżej podpisani obywatele Rzeczypospolitej Polskiej, rodzice, nauczyciele, pedagodzy, terapeuci i przedstawiciele środowiska osób z niepełnosprawnościami, zwracamy się z apelem o niezwłoczne podjęcie działań legislacyjnych, które naprawią systemowy błąd w przepisach o finansowaniu zadań oświatowych i zagwarantują dzieciom z autyzmem oraz innymi niepełnosprawnościami prawo do kontynuacji nauki w nowo powstałych szkołach niepublicznych.

PRZYKŁAD: SZKOŁA AutoStop W NOWYM SĄCZU

Niepubliczna Szkoła Podstawowa AutoStop została uruchomiona 1 września 2025 r. przez  ludzi wielkiego Serca, od lat niosących pomoc dzieciom z poważnymi trudnościami wynikającymi z ASD. 

Szkoła realizuje edukację w czteroosobowych klasach terapeutycznych, z pełnym wsparciem specjalistów, terapeutów i nauczycieli komunikacji AAC.
Placówka zapewnia edukację dzieciom werbalnym i niewerbalnym w normie intelektualnej oraz z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i umiarkowanym.

Pomimo uzyskania wpisu do ewidencji, zatrudnienia kadry i rozpoczęcia działalności z dniem 1 września, szkoła zostanie pozbawiona prawa do subwencji oświatowej w roku 2026, gdyż nie mogła przekazać danych do SIO do 15  czerwca 2025 roku. Nie mogła, bo formalnie jeszcze nie istniała. Budowa szkoły rozpoczęła się zimą 2024 r. na błagalne prośby zdesperowanych rodziców, walczących o lepszą przyszłość dzieci i godne warunku rozwoju. To dla nich Dyrekcja szkoły podjęła ryzyko i w szybkim tempie doprowadziła do uruchomienia placówki. 

Dzięki Prezydentowi Miasta Nowego Sącz - Ludomirowi Handzlowi - człowiekowi niezwykle przychylnemu osobom w spektrum autyzmu - szkoła otrzymała dotację uznaniową do końca roku 2025, jednakże przepisy prawa, mimo dobrej woli samorządu, blokują przyznanie takie dotacji na rok kolejny. 

Sytuacja tej szkoły to przykład absurdu prawnego i naruszenia zasady równości w dostępie do edukacji oraz narusza zasadę równego traktowania podmiotów realizujących zadania oświatowe, a także stoi w sprzeczności z konstytucyjną zasadą równego dostępu do edukacji (art. 70 Konstytucji RP). 

LUKA LEGISLACYJNA – PROBLEM SYSTEMOWY

Zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych,

„warunkiem otrzymania dotacji w kolejnym roku budżetowym jest przekazanie danych do systemu informacji oświatowej według stanu na dzień 30 września roku bazowego.”

Jednocześnie art. 33 ust. 3 stanowi, że

„przepisu tego nie stosuje się do szkół, które rozpoczynają działalność po dniu 30 września roku bazowego i uzyskały wpis do ewidencji do tej daty.”

W praktyce jednak nowo powstające szkoły, które rozpoczęły działalność z dniem 1 września (czyli przed 30 września), nie mieszczą się w zakresie tego wyjątku, mimo że nie miały realnej możliwości przekazania danych do SIO w dniu 30 września roku bazowego oraz do 15 czerwca poprzedzającego uruchomienie placówki – ponieważ dopiero rozpoczynały swoją działalność dydaktyczną, a dane o uczniach mogły zostać wprowadzone do systemu dopiero po jego technicznym uruchomieniu.

W konsekwencji powstaje luka legislacyjna, która prowadzi do niesprawiedliwości systemowej wobec nowo powstających szkół niepublicznych, w tym dla dzieci z niepełnosprawnościami. 
Placówki te, mimo spełnienia wszystkich wymogów formalnych – w tym uzyskania wpisu do ewidencji szkół i placówek niepublicznych, zatrudnienia kadry oraz rozpoczęcia nauki z dniem 1 września – zostają faktycznie pozbawione prawa do dotacji w kolejnym roku budżetowym wyłącznie z przyczyn proceduralnych, niezależnych od ich działań.

PRAWA DZIECKA I OBOWIĄZKI PAŃSTWA

Obowiązujące przepisy w obecnym brzmieniu naruszają także:

• art. 3 Konwencji o Prawach Dziecka (Dz.U. z 1991 r. nr 120, poz. 526) – dobro dziecka jako nadrzędna wartość, Państwa-Strony działają na rzecz zapewnienia dziecku ochrony i opieki w takim stopniu, w jakim jest to niezbędne dla jego dobra, biorąc pod uwagę prawa i obowiązki jego rodziców, opiekunów prawnych lub innych osób prawnie za nie odpowiedzialnych, i w tym celu będą podejmowały wszelkie właściwe kroki ustawodawcze oraz administracyjne;

• art. 24 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej – każde dziecko ma prawo do ochrony, opieki i edukacji;

• art. 24 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami – zobowiązujący Polskę do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami równych szans w edukacji;

• nie realizują zasady równości szans oraz przeciwdziałania wykluczeniu edukacyjnemu, przyjętej w strategiach polityki edukacyjnej UE;

• art. 70 Konstytucji RP – prawo do nauki i obowiązki państwa wobec osób wymagających szczególnego wsparcia, rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne, obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych

Państwo ma obowiązek nie tylko chronić prawo do nauki, lecz również aktywnie usuwać bariery, które to prawo ograniczają.

NASZE POSTULATY

Prosimy Panią Minister o:

1. Doprecyzowanie art. 33 ust. 1 i 3 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, tak aby wyjątek od obowiązku przekazywania danych do SIO obejmował również szkoły rozpoczynające działalność z dniem 1 września roku bazowego.

2. Wprowadzenie przepisów przejściowych lub interpretacji ogólnej MEN, która umożliwi przyznanie dotacji nowo powstałym szkołom w pierwszym pełnym roku budżetowym.

3. Uwzględnienie dobra dziecka jako nadrzędnej zasady interpretacji prawa, zgodnie z Konstytucją RP, Konwencją o Prawach Dziecka i Konwencją ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.

4. Objęcie ochroną i wsparciem finansowym szkoły AutoSTOP w Nowym Sączu, jako placówki modelowej dla edukacji dzieci w spektrum autyzmu.

DLACZEGO TO WAŻNE

Szkoła AutoSTOP to nie eksperyment – to konieczność i nadzieja dla rodzin dzieci w spektrum.
To przestrzeń, w której dzieci niewerbalne uczą się komunikacji, a dzieci lękowe znów chcą wchodzić do szkoły.

Nie pozwólmy, aby marzenie o edukacji dopasowanej do potrzeb zostało zniszczone przez lukę w przepisach.

Podpisz apel i poprzyj zmianę prawa, które dziś odbiera dzieciom z autyzmem prawo do nauki.
Każdy podpis to głos za równością, empatią i mądrą edukacją.

Z wyrazami szacunku,
Stowarzyszenie „Rodzin i Przyjaciół Osób w Spektrum Autyzmu AUtopozytywni”
Nowy Sącz, 28 października 2025 r.
www.autopozytywni.org.pl

Stowarzyszenie „Rodzin i Przyjaciół Osób w Spektrum Autyzmu AUtopozytywni”    Skontaktuj się z autorem petycji