Manifest polonistów - więcej realnych cięć w podstawie programowej!

"Grzeczni... to już byliśmy"

Wielu z nas wspierało zmiany, które się dokonały, ponieważ wierzyliśmy, że będą one oznaczały wzięcie pod uwagę głosu nas - nauczycieli-praktyków. Niezależnie od poglądów politycznych ze zdumieniem i rozczarowaniem obserwujemy, że proponowane „cięcia” w podstawie programowej z języka polskiego są pozorne, nie mają nic wspólnego z zapowiedzianym odchudzeniem podstawy programowej o 20 procent, są praktycznie niewidoczne, sprzeczne zarówno z oczekiwaniami środowiska polonistycznego, jak i potrzebami współczesnych uczniów. Opublikowana proponowana lista lektur obowiązkowych to potężny krok wstecz, niewykorzystanie szansy, by dać większą przestrzeń nauczycielom i nauczycielkom oraz uczniom i uczennicom na prawdziwe spotkanie z literaturą - bez pośpiechu i zniechęcania czytelnictwem. Obecna koncepcja podstawy programowej opiera się na braku zaufania do nauczyciela i ma charakter przemocowy wobec nas, pedagogów.

Dlatego żądamy w pierwszej kolejności: 

Większego ograniczenia lektur obowiązkowych!
Większej wolności w wyborze lektur!
Zaproszenia do prac odnośnie podstaw programowych (zwłaszcza nowych) uznanych w środowisku polonistycznym ekspertów i ekspertek - nauczycieli języka polskiego.
Zmian kadrowych w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, w tym rewizji osób koordynujących zmiany w podstawie programowej z języka polskiego ze strony CKE.

Domagamy się usunięcia następujących pozycji:
Szkoła podstawowa
Henryk Sienkiewicz „W pustyni i w puszczy” (fragmenty) - utwór prezentuje kolonialny obraz rzeczywistości.
Aleksander Fredro „Zemsta” - w odbiorze uczniów nie jest to już tekst, który bawi, śmieszy, nauczyciele postulują od dawna o usunięcie lub zastąpienie tekstu innym o wymiarze komicznym, nie jest on też tekstem wprowadzającym uczniów w świat podstawowych informacji na temat epoki, w której powstał.
Adam Mickiewicz „Pani Twardowska” - utwór napisany jest językiem, który zupełnie nie przystaje do świata dzisiejszych uczniów, tematyka również jest bardzo nieaktualna.
Aleksander Puszkin „Bajka o rybaku i rybce” - w kulturze europejskiej nietrudno znaleźć bardziej wartościowe baśnie.
Adam Mickiewicz „Sonety krymskie” - jest to cykl, którego i tematyka, i język są bardzo dalekie od rzeczywistości uczniowskiej; znacznie cenniejsze byłoby pozostawienie na liście lektur „Śmierci Pułkownika” - utworu, który jest dla uczniów zrozumiały i który pokazuje pozytywny wzorzec kobiety-patriotki.
Melchior Wańkowicz „Tędy i owędy” (wybrany reportaż) - proponujemy zamianę na reportaż związany z bardziej aktualnymi zagadnieniami.

Szkoła ponadpodstawowa
Poziom podstawowy:
„Odprawa posłów greckich” Jan Kochanowski - utwór o tematyce narodowej, która jest w tym ujęciu wielokrotnie reprezentowana; o miernych wartościach estetycznych wielokrotnie eksponowanych przez krytyków literackich, napisany językiem staropolskim - trudnym i archaicznym dla uczniów.
„Potop” Henryka Sienkiewicza - powód podstawowy - Henryk Sienkiewicz omawiany jest w szkole podstawowej - całe “Quo vadis” - w szkole średniej nie ma takiej potrzeby, by omawiać całość lektury.
Dante Alighieri - „Boska Komedia” we fragmentach - do przeniesienia na poziom rozszerzony - teocentryzm i dualizm są nadreprezentowane w wielu tekstach obowiązkowych poziomu podstawowego.
Jan Kochanowski - usunięcie Trenów IX i XIX - wystarczą Treny X i XI (treny są obecne także w szkole podstawowej - Kochanowski jest w szkole nadreprezentowany).
Marek Nowakowski - zostawienie na podstawie tylko opowiadania „Górą Edek”.
Wybór poezji XX wieku do decyzji nauczyciela - obligatoryjnie tylko: Krzysztof Kamil Baczyński, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert.

poziom rozszerzony:
Janusz Głowacki - „Antygona w Nowym Jorku” - usunięcie pozycji
Jacek Dukaj - „Katedra” - usunięcie pozycji

Usunięcie listy lektur uzupełniających - nauczyciele dobrze wiedzą, jakie książki zaciekawią uczniów i uczennice, narzucanie spisu lektur uzupełniających jest niepotrzebne i ogranicza autonomię nauczycieli i uczniów. Proponujemy zostawienie zapisu: przynajmniej jedna książka w roku wybrana przez nauczyciela lub/i uczniów.

Zmiana redakcji w następujący sposób:
Zamiast: „Lament świętokrzyski”, „Legenda o św. Aleksym”, „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią” proponujemy: „Bogurodzica” i inne wybrane utwory liryczne literatury średniowiecznej
Zamiast: wybrane wiersze następujących poetów (Daniel Naborowski, Mikołaj Sęp-Szarzyński) proponujemy: wybrane wiersze literatury barokowej

Chcemy podkreślić, że rozumiemy, iż celem lekcji języka polskiego ma być ekspozycja kanonu stanowiącego tożsamość narodową czy kulturową, ale przecież równie ważna jest inna ich funkcja – zachęcanie uczniów do czytelnictwa i fascynacja książką jako wytworem człowieka bliskiego współczesnemu światu, stawiającego ważne pytania egzystencjalne oraz społeczne.
Nauczyciele i nauczycielki wiedzą dobrze, co i jak czytać z uczniami - trzeba im na to tylko pozwolić. Przedstawiona propozycja “ograniczenia” podstawy programowej jest zaprzepaszczeniem szansy na osiągnięcie tych celów. Dlatego stanowczo protestujemy przeciwko zachowawczym, niewiele wnoszącym i pozornym działaniom w tym zakresie i domagamy się wyraźnych zmian zgodnych z oczekiwaniami środowiska.

dr Beata Kapela-Bagińska
dr Aleksandra Korczak
mgr Dariusz Martynowicz
mgr Wojciech Rzehak
mgr Katarzyna Włodkowska
mgr Irmina Żarska

Dariusz Martynowicz    Skontaktuj się z autorem petycji