Apel o zwiększenie budżetu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na dolnośląskie zabytki
Pan
Mateusz Morawiecki
Prezes Rady Ministrów
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Premierze!
Jako mieszkańcy Dolnego Śląska, osoby świadome wartości kulturowych naszego
regionu oraz bezspornego faktu jego największego w skali kraju nasycenia zabytkami
ponadprzeciętnej wartości, apelujemy o wyrównanie szans dla dolnośląskich
zabytków i ich posiadaczy oraz zarządców, poprzez przywrócenie finansowania prac
konserwatorskich i robót budowlanych w wysokości 9 mln zł w budżecie Wojewody
Dolnośląskiego.
Przyjęty budżet Państwa na 2023 rok jest cofnięciem stanu finansów w tym obszarze do
poziomu sprzed 2022 roku, przez odjęcie funkcjonujących wcześniej 7 mln zł; tym
samym jest to powrót do ubogiej puli 2 mln zł z budżetu Wojewody Dolnośląskiego na rok
2023 w części przeznaczonej na finansowanie opieki nad zabytkami.
Budżet opiewający w latach 2017-18 na ok. 780 tys. zł, podniesiony w latach 2019-21 do
ok. 2 mln zł, osiągnął w 2022 roku wysokość 9 mln złotych. To pozwoliło Dolnośląskiemu
Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków bardziej realnie w zeszłym roku potraktować
zadanie organu dofinansowania opieki nad zabytkami i wspomóc posiadaczy zabytków –
dość powiedzieć, że niemal wszyscy z beneficjentów w 2022 roku otrzymali dotacje w
wysokości, o jaką wnioskowali. Sukces ten osiągnięty został dzięki ogromnemu poparciu
Generalnego Konserwatora Zabytków, wielu senatorów, posłów, środowisk, organizacji
oraz innych podmiotów związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego Dolnego Śląska i
wszystkich, którym na sercu leży dobro dolnośląskich zabytków. Co istotne –
podstawową argumentacją za przyznaniem koniecznych środków był – i pozostaje do dziś
– bezsporny i nie podlegający dyskusji fakt ogromnego, największego w kraju nasycenia
Dolnego Śląska substancją zabytkową oraz jej wyjątkową jakością, skupiająca w swym
zasobie nie tylko zabytki początków państwa polskiego, ale także ogromnie zróżnicowany
zbiór zabytków wszystkich epok i stylów w ich najlepszym wydaniu, autorstwa
światowych twórców. Co ważne - stan ten nie zmienił się do dziś in minus – wręcz
przeciwnie, zasób ten powiększa się nieustająco dzięki postępującym wpisom do rejestru
zabytków. Nadmienić trzeba, że są to środki doskonale napędzające gospodarkę kraju –
prace konserwatorskie i roboty budowlane prowadzone są z użyciem krajowych
materiałów i przez ekipy polskich pracowników.
Odjęcie wywalczonych środków w wysokości 7 mln zł, doskonale funkcjonujących w
budżecie centralnym i umożliwiających w 2022 roku skuteczną realizację polityki
konserwatorskiej na Dolnym pozostaje bez precedensu w historii finansowania zabytków.
Według ostatnich statystyk zasób zabytków Dolnego Śląska pozostaje zespołem
najbogatszym w kraju - wpisanych do rejestru zabytków mamy 8157 zabytków
nieruchomych, 37036 zabytków ruchomych i 1492 zabytki archeologiczne, co
stanowi ok ¼ zasobu zabytków Polski.
Najprostsza arytmetyka, podobnie jak ustalenia badaczy, wskazuje na stałe
niedofinansowanie zabytków Dolnego Śląska – dzieląc zbiór obejmujący tylko zabytki
nieruchome i ruchome przez obecną kwotę 2 mln z tegorocznego budżetu wojewody,
otrzymamy wynik w postaci ok. 45 zł na jeden zabytek.
I pamiętajmy – mówimy tylko o tych posiadaczach zabytku, którzy wykazują się wolą
opieki i podejmują trud starań o dofinansowanie i realizację zadania, mówimy w
kontekście istnienia budżetów innych województw o pułapie w obszarze dotacyjnym
sięgającym przykładowo 24 mln zł, 10 mln zł, lub 9 mln zł na dofinansowanie prac
konserwatorskich i robót budowlanych.
Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w 2021 roku dofinansował prace
konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy łącznie 41 zabytkach, w tym
17 ruchomych i 24 nieruchomych. W 2021 roku łącznie do DWKZ wpłynęło 218
wniosków o dofinansowanie prac, 106 wniosków oceniono jako wymagających
podjęcia pilnych prac - 65 z nich nie otrzymało dotacji ze względu na brak środków.
Łączna wnioskowana kwota dotacji w 2021 roku wyniosła 30 347 492, 53 zł.
W 2022 roku do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wpłynęło 217
wniosków o udzielenie dotacji celowej na dofinansowanie planowanych do
przeprowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy
zabytkach ruchomych i nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków), 92 z nich
oceniono jako wymagających podjęcia pilnych prac. Łączna wnioskowana kwota
dotacji wynosiła w 2022 roku ok. 43 mln. zł. (43 142 492,26 zł.). Zwiększenie w
2022 roku środków na dofinansowanie prac przy dolnośląskich zabytkach o dodatkowe 7
000 000 zł., do łącznej puli około 9 000 000 zł, pozwoliło na przyznanie środków dla 66
zabytków, w tym 36 nieruchomych 30 ruchomych.
W 2023 roku do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatoria Zabytów wpłynęły 194
wnioski o dofinansowanie prac konserwatorskich i robót budowlanych przy zabytkach
na łączną kwotę 51 140 470,33 zł.
Organ przyznał 26 dotacji dla najbardziej potrzebujących zabytków regionu w wysokości
1 760 000 zł.
W świetle powyższego uprzejmie prosimy o rozważenie kwestii dotyczącej budżetu
Wojewody Dolnośląskiego w części związanej z dofinansowaniem prac konserwatorskich i
robót budowlanych przy zabytkach, poprzez przywrócenie - w jakiejkolwiek formule
budżetowej - istniejącej w 2022 roku w budżecie dodatkowej kwoty 7 mln zł, i tym
samym zagwarantowanie stałego finansowania zabytków województwa na poziomie 9 mln
zł, jako niezbędnego do prawidłowej realizacji ustawowego zadania finansowania opieki
nad zabytkami Dolnego Śląska.
Jako posiadacze zabytków, ich zarządcy i opiekunowie, obciążeni obowiązkiem
utrzymania zabytków, ich remontowania i rewaloryzacji, czujemy się w dyskryminowani i
porzuceni w tym obszarze w sposób bezprecedensowy w kraju, szczególnie w kontekście
ogromnego wzrostu cen materiałów i robocizny, niezbędnych dla wykonywania tych
obowiązków. Niezależnie od braku logiki rozdziału środków w skali kraju trzeba
stwierdzić, że bez wsparcia Państwa nie jesteśmy w stanie zapewnić odpowiedniej opieki
zabytkom Dolnego Śląska.
Obecny pułap finansowania pozostaje sytuacją pozbawioną precedensu i logiki,
niesprawiedliwą wobec wartości zabytków naszego regionu, i jest ogromną szkodą dla
dolnośląskiego dziedzictwa, które z takim trudem wspólnymi siłami podnosimy ku
świetności.
STOWARZYSZENIE KONSERWATORÓW ZABYTKÓW ODDZIAŁ DOLNOŚLĄSKI Skontaktuj się z autorem petycji