Pan
Mateusz Morawiecki
Prezes Rady Ministrów
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Premierze!
Jako mieszkańcy Dolnego Śląska, osoby świadome wartości kulturowych naszego
regionu oraz bezspornego faktu jego największego w skali kraju nasycenia zabytkami
ponadprzeciętnej wartości, apelujemy o wyrównanie szans dla dolnośląskich
zabytków i ich posiadaczy oraz zarządców, poprzez przywrócenie finansowania prac
konserwatorskich i robót budowlanych w wysokości 9 mln zł w budżecie Wojewody
Dolnośląskiego.
Przyjęty budżet Państwa na 2023 rok jest cofnięciem stanu finansów w tym obszarze do
poziomu sprzed 2022 roku, przez odjęcie funkcjonujących wcześniej 7 mln zł; tym
samym jest to powrót do ubogiej puli 2 mln zł z budżetu Wojewody Dolnośląskiego na rok
2023 w części przeznaczonej na finansowanie opieki nad zabytkami.
Budżet opiewający w latach 2017-18 na ok. 780 tys. zł, podniesiony w latach 2019-21 do
ok. 2 mln zł, osiągnął w 2022 roku wysokość 9 mln złotych. To pozwoliło Dolnośląskiemu
Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków bardziej realnie w zeszłym roku potraktować
zadanie organu dofinansowania opieki nad zabytkami i wspomóc posiadaczy zabytków –
dość powiedzieć, że niemal wszyscy z beneficjentów w 2022 roku otrzymali dotacje w
wysokości, o jaką wnioskowali. Sukces ten osiągnięty został dzięki ogromnemu poparciu
Generalnego Konserwatora Zabytków, wielu senatorów, posłów, środowisk, organizacji
oraz innych podmiotów związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego Dolnego Śląska i
wszystkich, którym na sercu leży dobro dolnośląskich zabytków. Co istotne –
podstawową argumentacją za przyznaniem koniecznych środków był – i pozostaje do dziś
– bezsporny i nie podlegający dyskusji fakt ogromnego, największego w kraju nasycenia
Dolnego Śląska substancją zabytkową oraz jej wyjątkową jakością, skupiająca w swym
zasobie nie tylko zabytki początków państwa polskiego, ale także ogromnie zróżnicowany
zbiór zabytków wszystkich epok i stylów w ich najlepszym wydaniu, autorstwa
światowych twórców. Co ważne - stan ten nie zmienił się do dziś in minus – wręcz
przeciwnie, zasób ten powiększa się nieustająco dzięki postępującym wpisom do rejestru
zabytków. Nadmienić trzeba, że są to środki doskonale napędzające gospodarkę kraju –
prace konserwatorskie i roboty budowlane prowadzone są z użyciem krajowych
materiałów i przez ekipy polskich pracowników.
Odjęcie wywalczonych środków w wysokości 7 mln zł, doskonale funkcjonujących w
budżecie centralnym i umożliwiających w 2022 roku skuteczną realizację polityki
konserwatorskiej na Dolnym pozostaje bez precedensu w historii finansowania zabytków.
Według ostatnich statystyk zasób zabytków Dolnego Śląska pozostaje zespołem
najbogatszym w kraju - wpisanych do rejestru zabytków mamy 8157 zabytków
nieruchomych, 37036 zabytków ruchomych i 1492 zabytki archeologiczne, co
stanowi ok ¼ zasobu zabytków Polski.
Najprostsza arytmetyka, podobnie jak ustalenia badaczy, wskazuje na stałe
niedofinansowanie zabytków Dolnego Śląska – dzieląc zbiór obejmujący tylko zabytki
nieruchome i ruchome przez obecną kwotę 2 mln z tegorocznego budżetu wojewody,
otrzymamy wynik w postaci ok. 45 zł na jeden zabytek.
I pamiętajmy – mówimy tylko o tych posiadaczach zabytku, którzy wykazują się wolą
opieki i podejmują trud starań o dofinansowanie i realizację zadania, mówimy w
kontekście istnienia budżetów innych województw o pułapie w obszarze dotacyjnym
sięgającym przykładowo 24 mln zł, 10 mln zł, lub 9 mln zł na dofinansowanie prac
konserwatorskich i robót budowlanych.
Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w 2021 roku dofinansował prace
konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy łącznie 41 zabytkach, w tym
17 ruchomych i 24 nieruchomych. W 2021 roku łącznie do DWKZ wpłynęło 218
wniosków o dofinansowanie prac, 106 wniosków oceniono jako wymagających
podjęcia pilnych prac - 65 z nich nie otrzymało dotacji ze względu na brak środków.
Łączna wnioskowana kwota dotacji w 2021 roku wyniosła 30 347 492, 53 zł.
W 2022 roku do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wpłynęło 217
wniosków o udzielenie dotacji celowej na dofinansowanie planowanych do
przeprowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy
zabytkach ruchomych i nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków), 92 z nich
oceniono jako wymagających podjęcia pilnych prac. Łączna wnioskowana kwota
dotacji wynosiła w 2022 roku ok. 43 mln. zł. (43 142 492,26 zł.). Zwiększenie w
2022 roku środków na dofinansowanie prac przy dolnośląskich zabytkach o dodatkowe 7
000 000 zł., do łącznej puli około 9 000 000 zł, pozwoliło na przyznanie środków dla 66
zabytków, w tym 36 nieruchomych 30 ruchomych.
W 2023 roku do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatoria Zabytów wpłynęły 194
wnioski o dofinansowanie prac konserwatorskich i robót budowlanych przy zabytkach
na łączną kwotę 51 140 470,33 zł.
Organ przyznał 26 dotacji dla najbardziej potrzebujących zabytków regionu w wysokości
1 760 000 zł.
W świetle powyższego uprzejmie prosimy o rozważenie kwestii dotyczącej budżetu
Wojewody Dolnośląskiego w części związanej z dofinansowaniem prac konserwatorskich i
robót budowlanych przy zabytkach, poprzez przywrócenie - w jakiejkolwiek formule
budżetowej - istniejącej w 2022 roku w budżecie dodatkowej kwoty 7 mln zł, i tym
samym zagwarantowanie stałego finansowania zabytków województwa na poziomie 9 mln
zł, jako niezbędnego do prawidłowej realizacji ustawowego zadania finansowania opieki
nad zabytkami Dolnego Śląska.
Jako posiadacze zabytków, ich zarządcy i opiekunowie, obciążeni obowiązkiem
utrzymania zabytków, ich remontowania i rewaloryzacji, czujemy się w dyskryminowani i
porzuceni w tym obszarze w sposób bezprecedensowy w kraju, szczególnie w kontekście
ogromnego wzrostu cen materiałów i robocizny, niezbędnych dla wykonywania tych
obowiązków. Niezależnie od braku logiki rozdziału środków w skali kraju trzeba
stwierdzić, że bez wsparcia Państwa nie jesteśmy w stanie zapewnić odpowiedniej opieki
zabytkom Dolnego Śląska.
Obecny pułap finansowania pozostaje sytuacją pozbawioną precedensu i logiki,
niesprawiedliwą wobec wartości zabytków naszego regionu, i jest ogromną szkodą dla
dolnośląskiego dziedzictwa, które z takim trudem wspólnymi siłami podnosimy ku
świetności.

STOWARZYSZENIE KONSERWATORÓW ZABYTKÓW ODDZIAŁ DOLNOŚLĄSKI    Skontaktuj się z autorem petycji