Lapidarium dla wrocławskich płyt nagrobnych sprzed 1945 r. / Lapidarium für Grabsteine aus Wrocław aus der Zeit vor 1945
Text auf Deutsch siehe unten
Adresaci:
Prezydent Miasta Wrocławia
Rada Miasta Wrocławia
Do wiadomości:
Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków
Miejski Konserwator Zabytków
Zarząd Zieleni Miejskiej we Wrocławiu
Szanowny Panie Prezydencie Wrocławia, Szanowne Panie Radne i Szanowni Panowie Radni Miasta Wrocławia,
apelujemy do Państwa o przeniesienie rozproszonych na terenie Wrocławia płyt nagrobnych sprzed 1945 r. bądź pozostałości po nich do lapidarium przy Pomniku Wspólnej Pamięci w Parku Grabiszyńskim lub wydzielenie specjalnej przestrzeni dla nich w innych parkach czy miejscach, które niegdyś pełniły – lub pełnią obecnie – we Wrocławiu funkcję nekropolii. Chcielibyśmy również, by zostały wypracowane mechanizmy zgłaszania służbom miejskim płyt nagrobnych i procedur przenoszenia ich do lapidariów, a także zadbania o groby sprzed 1945 r. na terenach istniejących cmentarzy.
Dlaczego to jest ważne?
Po II Wojnie Światowej we Wrocławiu znajdowało się 70 cmentarzy sprzed 1945 r. Część z nich została przekształcona w nekropolie polskie, lecz decyzją Rady Narodowej 44 inne zostały przeznaczone do likwidacji. Płyty nagrobne były wykorzystywane jako kruszywo pod budowę dróg i placów, z innych budowano schody, chodniki, murki lub umocnienia stawów. Tylko niewielka część ocalała i niszczeje w laskach miejskich, zagajnikach, na skwerach i w rowach.
W ramach inicjatywy „Spod ziemi patrzy Breslau” dla oszacowania skali wyzwania powstała mapa nagrobków sprzed 1945 r. Część tych płyt na podstawie kwerend została opisana. Nawiązany został także kontakt z niektórymi potomkami i potomkiniami osób, którym płyty te były poświęcone. Nie są to więc anonimowe kamienie z inskrypcjami.
W przypadku hałd na Muchoborze Małym (ulica Duńska) sprawa jest szczególnie pilna ze względu na to, że na terenie, gdzie obecnie znajduje się przynajmniej kilkadziesiąt płyt sprzed 1945 r., rozpocznie się w 2022 r. inwestycja budowlana.
Równie ważne jest zachowanie i zadbanie o groby sprzed 1945 r. na terenach istniejących cmentarzy. Byłby to nie tylko wyraz szacunku dla dawnych mieszkańców, ale też częściowe naprawienie błędnych decyzji dotyczących likwidacji niemieckich nekropolii.
W naszym mniemaniu płyty nagrobne i groby sprzed 1945 r. to scheda nie tyle poniemiecka, co po prostu wrocławska. Wzbogaca ona tożsamość miasta i jego dzisiejszych mieszkańców. Ma ona także charakter szczególnego rodzaju zabytków sztuki cmentarnej, której wartość historyczna i kulturowa będzie rosła. Dlatego prosimy o zaangażowanie się w tę sprawę i powołanie zespołu ekspreckiego do zrealizowania przedstawionego projektu.
Profil inicjatywy Spod ziemi patrzy Breslau na FB
Link do mapy nagrobków sprzed 1945 r. na terenie Wrocławia
Link do spotu filmowego
----------------------------------------------------------------------------------------------
Lapidarium für Grabsteine aus Wrocław aus der Zeit vor 1945
Anschriften:
Bürgermeister der Stadt Wrocław
Stadtrat der Stadt Wrocław
zur Kenntnis:
Denkmalpfleger für die Woiwodschaft Niederschlesien
Woiwodschaftsamt für Denkmalpflege
Städtischer Denkmalschützer
Städtische Grünanlagenverwaltung in Wrocław
Sehr geehrter Herr Stadtpräsident, sehr geehrte Stadträte, wir appellieren an Sie, die vor 1945 in Wrocław verstreuten Grabsteine oder ihre Überreste in das Lapidarium beim Denkmal des gemeinsamen Gedenkens im Grabiszyński-Park zu überführen oder ihnen in anderen Parks oder an anderen Orten, die heute oder früher als Nekropolen in Wrocław dienen oder gedient haben, einen besonderen Platz zuzuweisen. Wir würden es auch begrüßen, wenn bestimmte Verfahrensweisen zur Meldung von Grabsteinen bei den Stadtbehörden und Prozeduren zu deren Transport an Lapidarien entwickelt würden, sowie die Pflege von noch erhaltenen Grabsteinen auf dem Gelände existierender Friedhöfe geregelt würde.
Wieso ist das so wichtig?
Nach dem Zweiten Weltkrieg gab es in Breslau bis 1945 ganze 70 Friedhöfe. Einige von ihnen wurden in polnische Nekropolen umgewandelt, während 44 davon auf Beschluss des Nationalrats zu m Abbau bestimmt wurden. Grabplatten wurden als Zuschlagstoff für Straßen und Plätze verwendet, andere wurden zum Bau von Treppen, Bürgersteigen, Mauern oder zur Befestigung von Teichen verwendet. Nur ein kleiner Teil hat überdauert und verrottet jetzt in den städtischen Wäldern, Hainen, Grünanlagen und Gräben.
Im Rahmen der Initiative "Breslau schaut aus der Erde hervor" wurde eine Stadtkarte mit Grabsteinen aus der Zeit vor 1945 erstellt, um das Ausmaß der Herausforderung abzuschätzen. Auf der Grundlage von Rückfragen wurden einige dieser Grabsteine beschrieben. Auch mit einigen der Nachkommen derjenigen, denen die Platten gewidmet waren, wurde Kontakt aufgenommen. Es handelt sich also nicht um anonyme Steine mit Inschriften.
Im Falle der Halden im Stadtviertel Muchobor Mały ulica Duńska (Klein Mochbern, Duńska Straße) ist die Angelegenheit besonders dringlich, da in dem Bereich, in dem jetzt mindestens mehrere Dutzend Grabsteinplatten aus der Zeit vor 1945 liegen, im Jahr 2022 ein Bauunternehmen beginnen wird.
Ebenso wichtig ist die Erhaltung und Pflege von Gräbern aus der Zeit vor 1945 auf dem Gelände der heutigen Friedhöfe. Dies wäre weitaus nicht nur ein Zeichen von Hochachtung gegenüber den ehemaligen Einwohnern, aber auch eine Wiedergutmachung der fehlerhaften Beschlüsse über die Abschaffung deutscher Friedhöfe.
Unserer Meinung nach sind Grabsteine aus der Zeit vor 1945 weniger ein deutsches als vielmehr ein Breslauer Erbe. Es bereichert die Identität der Stadt und ihrer heutigen Bewohner. Es ist auch eine besondere Art der Denkmäler der Friedhofskunst, deren geschichtlicher und kultureller Wert mit der Zeit wachsen wird. Wir bitten Sie daher um Ihre Teilnahme an unserer Initiative.
Facebookprofil der Initiative „Breslau schaut aus der Erde hervor“
Link zur Stadtkarte mit den Grabsteinen aus der Vorkriegszeit in Wrocław
Link zum Videospot - Untertitel in Deutsch und Engslich
Spod ziemi patrzy Breslau Skontaktuj się z autorem petycji