Petycja SwimmPL w sprawie zmiany zasad przyznawania punktów rekrutacyjnych za osiągnięcia sportowe w pływaniu

Adresaci petycji: Ministerka Edukacji i Nauki RP Barbara Nowacka;  Minister Sportu i Turystyki RP Jakub Rutnicki.
Podmiot wnoszący petycję: Serwis SwimmPL wydawany przez Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych Stowarzyszenie "Europa Nasz Dom"

Przedmiot petycji:

Uznanie oficjalnych zawodów pływackich rangi okręgowej i wyższej za podstawę do przyznawania punktów w rekrutacji do szkół ponadpodstawowych, poprzez zmianę wytycznych kuratoriów oświaty wykluczających zawody nieogólnodostępne.

Szanowni Państwo,

W imieniu rodziców, zawodników i trenerów zwracam się z uprzejmą prośbą o zmianę obowiązujących kryteriów przyznawania dodatkowych punktów rekrutacyjnych za osiągnięcia sportowe uczniów – w szczególności w dyscyplinie pływanie – na etapie rekrutacji do szkół ponadpodstawowych. Obecne wytyczne kuratoriów oświaty przewidują, że do oficjalnego wykazu zawodów (których wyniki mogą być wpisane na świadectwo i zaliczone do punktacji rekrutacyjnej) trafiają jedynie konkursy i zawody o charakterze ogólnodostępnym, w których każdy uczeń danej kategorii wiekowej może wziąć udział. W praktyce oznacza to, że zawody adresowane wyłącznie do zawodników klubów sportowych są pomijane, gdyż ich uczestnictwo wymaga przynależności do klubu lub spełnienia określonych wymogów. Zgodnie z tymi zasadami konkurs sportowy kierowany do pływaków (uczniów szkół sportowych i szkoł z oddziałami sportowymi) nie może zostać ujęty w wykazie kuratoryjnym.

Zwracamy uwagę, że uczniowie ci są uczniami szkół publicznych, którzy realizują proces szkolenia sportowego w ramach obowiązującej edukacji, zgodnie z przepisami i rozporządzeniami regulującymi funkcjonowanie oddziałów i szkół sportowych w systemie oświaty publicznej.
Nie są to zajęcia prywatne ani pozaszkolne – to część programu nauczania finansowanego z budżetu państwa.
Tym bardziej niezrozumiałe jest, że osiągnięcia uzyskane w ramach tego systemu nie są uwzględniane w punktacji rekrutacyjnej, mimo że powstają w wyniku działań, które szkoły i samorządy mają obowiązek wspierać.

Taki zapis, choć motywowany chęcią zagwarantowania równego dostępu, powoduje wykluczenie z punktacji rekrutacyjnej wielu wysokiej rangi zawodów pływackich. Obecnie młodzi pływacy – nawet zdobywcy medali na szczeblu wojewódzkim czy ogólnopolskim – nie otrzymują żadnych dodatkowych punktów za swoje osiągnięcia, jeśli dane zawody nie zostały wpisane do oficjalnego rejestru zawodów uznawanych przez kuratorium. Kuratoria oświaty co roku publikują listy zawodów wiedzy, artystycznych i sportowych uznawanych w rekrutacji i tylko imprezy figurujące w takim wykazie mogą być wpisane jako “szczególne osiągnięcia” na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej. Innymi słowy, nie każdy zdobyty puchar czy medal się liczy – zawody muszą znajdować się w oficjalnym wykazie, a uczeń musi uzyskać miejsce medalowe lub tytuł laureata, aby zdobyć punkty. W efekcie może dochodzić do paradoksalnych sytuacji, gdy uczeń z niewielkim sukcesem w konkursie o charakterze “powszechnym” otrzymuje punkty, podczas gdy medalista mistrzostw Polski w pływaniu – dyscyplinie olimpijskiej – pozostaje bez żadnego bonusu punktowego. 

Taka sytuacja jest demotywująca dla ciężko trenującej młodzieży i niesprawiedliwa systemowo. Warto podkreślić, że pływanie jest jedną z najbardziej wymagających dyscyplin sportowych, w której zawodnicy już w wieku szkolnym rozpoczynają dzień treningiem o godzinie 6:00, a następnie uczestniczą w pełnym wymiarze zajęć lekcyjnych, często wracając na drugi trening po południu. W żadnym innym sporcie szkolnym nie łączy się tak dużego obciążenia fizycznego, psychicznego i organizacyjnego z obowiązkiem codziennej nauki. Pomijanie osiągnięć tych uczniów w systemie rekrutacyjnym to realne zniechęcanie młodych ludzi do sportu, który wymaga największych poświęceń, samodyscypliny i determinacji.

Należy podkreślić, że pływanie jako dyscyplina sportu z natury nie może być w pełni “ogólnodostępne” dla każdego ucznia. Udział w zawodach pływackich wymaga uprzedniej nauki pływania, regularnych treningów, badań lekarskich i często licencji sportowej – co stanowi niezbędne minimum dla bezpieczeństwa i uczciwej rywalizacji. Nie oznacza to jednak, że te zawody są elitarne w negatywnym sensie – przeciwnie, w pływaniu panuje otwartość dla wszystkich chętnych, lecz warunkiem jest zdobycie wymaganych umiejętności. Każdy uczeń może przystąpić do treningów pływackich i zdobyć kwalifikacje umożliwiające start w zawodach, ale oczywistym wymogiem jest umiejętność utrzymania się na wodzie i przestrzeganie norm zdrowotnych. Kryterium “powszechnej dostępności” w obecnym brzmieniu nie przystaje do specyfiki tej dyscypliny – prowadzi do formalnego wykluczenia wyników sportowych tylko dlatego, że nie każdy uczeń bez przygotowania mógł w nich wystartować.

Podobny problem może dotyczyć także innych sportów wymagających specjalistycznych umiejętności lub sprzętu (np. żeglarstwo, narciarstwo, strzelectwo), choć w wielu z nich istnieją szkolne ligi lub łatwiejsza organizacja zawodów międzyszkolnych. W przypadku pływania jednak wszystkie oficjalne zawody odbywają się pod auspicjami Polskiego Związku Pływackiego (PZP) i lokalnych okręgów pływackich – brak tu typowych “otwartych” turniejów dla amatorów spoza klubów. Młodzi pływacy trenują po wiele godzin tygodniowo, reprezentując swoje szkoły i kluby na arenie regionalnej i krajowej, a mimo to ich sukcesy nie przekładają się na żadną korzyść w rekrutacji do liceów. Jest to sytuacja krzywdząca zarówno dla uczniów, jak i demotywująca z punktu widzenia promocji kultury fizycznej wśród młodzieży.

Pragnę zwrócić uwagę na konkretne przykłady zawodów pływackich, które obecnie nie są uznawane przez kuratoria, mimo iż mają wysoki poziom sportowy i znaczenie szkoleniowe. Są to m.in.:

• Mistrzostwa Województwa (Okręgu) w pływaniu – oficjalne zawody rangi wojewódzkiej, wyłaniające mistrzów regionu w kategoriach wiekowych;

• Ogólnopolski Sprawdzian Wytrzymałości i Wszechstronności Stylowej – cykliczne zawody dla 11–12-latków organizowane pod egidą PZP we wszystkich okręgach, weryfikujące wszechstronność młodych pływaków;

• Mistrzostwa Polski młodzików, juniorów (rocznikowe) – centralne zawody ogólnopolskie wyłaniające najlepszych zawodników w kraju w danym roczniku;

• Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży w pływaniu (jeśli rozgrywana w danym roku) – oficjalne zawody o randze mistrzostw Polski dla juniorów młodszych;

• Inne zawody centralne i międzynarodowe rozgrywane w ramach kalendarza PZP (np. Grand Prix Pucharu Polski, zawody kwalifikacyjne do MŚ czy ME juniorów), w których startują najlepsi uczniowie-sportowcy.

Wszystkie powyższe imprezy sportowe mają co najmniej zasięg wojewódzki lub ogólnopolski, często wysoki poziom rywalizacji, a uczestnictwo w nich wymaga wielomiesięcznej pracy i przygotowań. Uczniowie osiągający w nich sukcesy (medale, tytuły mistrzowskie) powinni móc liczyć na uzyskanie za to dodatkowych punktów przy rekrutacji, analogicznie jak ma to miejsce w przypadku osiągnięć artystycznych czy naukowych na podobnym szczeblu.

Postulat petycji

Mając na uwadze powyższe okoliczności, wnoszę petycję o zmianę wytycznych dotyczących uwzględniania osiągnięć sportowych w rekrutacji szkolnej, tak aby oficjalne zawody sportowe wymagające kwalifikacji (na przykład zawody pływackie pod patronatem PZP o zasięgu co najmniej okręgowym i wyższym) mogły być wpisywane na świadectwo jako szczególne osiągnięcia, nawet jeżeli nie spełniają kryterium pełnej “powszechności” dostępu. Postuluję, by Minister Edukacji i Nauki – we współpracy z Ministerstwem Sportu i Turystyki – opracował i wydał odpowiednie zalecenia lub przepisy, które:

• Modyfikują kryterium ogólnodostępności w wykazach zawodów sportowych. Proponuję, by za wystarczająco “powszechne” uznać zawody sportowe otwarte dla wszystkich uczniów spełniających sportowe wymogi kwalifikacyjne danej dyscypliny (np. licencja, określony wynik minimalny, przynależność klubowa, badania lekarskie), nawet jeśli przeciętny uczeń nie trenujący danej dyscypliny nie mógłby w nich wystartować. W ten sposób zawody wymagające przygotowania sportowego nie byłyby z góry dyskwalifikowane z listy, o ile ich regulamin nie ogranicza uczestnictwa ze względów innych niż sportowe;

• Zapewniają uwzględnienie w wykazach kuratoriów najważniejszych zawodów w każdej dyscyplinie sportowej uprawianej przez młodzież. W przypadku pływania powinny to być co najmniej mistrzostwa okręgów/województw oraz mistrzostwa Polski w odpowiednich kategoriach wiekowych (oraz ewentualnie inne zawody rangi centralnej rekomendowane przez Polski Związek Pływacki). Analogiczne podejście można zastosować w innych dyscyplinach sportu, tak aby wszystkie konkurencje – w tym olimpijskie – były traktowane równorzędnie pod względem możliwości zdobycia punktów. Ważne jest szerokie i sprawiedliwe potraktowanie wszystkich dyscyplin sportowych, niezależnie od tego, jak zorganizowany jest ich system rozgrywek;

• Wprowadzają automatyzm lub stałą współpracę z polskimi związkami sportowymi przy tworzeniu corocznych wykazów zawodów. Dzięki temu listy ogłaszane przez kuratoria co roku uwzględnią zawody organizowane przez związki sportowe (np. PZP) o odpowiedniej randze, bez ryzyka pominięcia ważnych imprez. Można rozważyć, by Ministerstwo Edukacji we współpracy z Ministerstwem Sportu publikowało ramowy ogólnopolski wykaz zawodów sportowych uznawanych w rekrutacji (np. zawierający wszystkie mistrzostwa Polski i województw w danych dyscyplinach), który następnie kuratorzy uwzględnialiby w swoich regionalnych wykazach.

Realizacja powyższych postulatów zapewni równe szanse dla uczniów-sportowców ze wszystkich dyscyplin. Obecnie głosy z terenu wskazują na potrzebę takiej zmiany – np. Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski zaapelowało do Małopolskiego Kuratora Oświaty o uregulowanie i poszerzenie zasad wpisywania osiągnięć sportowych na świadectwach w celu szerszego i równego traktowania wszystkich dyscyplin sportowych (w tym olimpijskich) oraz włączenia do systemu punktacji zawodów organizowanych przez związki sportowe. Jest to dowód, że problem ma charakter ogólnopolski i wymaga rozwiązania na szczeblu centralnym, z udziałem obu resortów – edukacji oraz sportu.

Wprowadzenie zmian proponowanych w niniejszej petycji będzie miało pozytywne skutki dla młodzieży, systemu edukacji i rozwoju sportu. Zostanie przywrócona sprawiedliwość w ocenie osiągnięć uczniów – każdy młody sportowiec będzie miał szansę na docenienie jego wysiłku w procesie rekrutacji, niezależnie od specyfiki uprawianej dyscypliny. To z kolei zachęci uczniów do dalszego rozwijania talentów sportowych (wiedząc, że ich sukcesy znajdą uznanie również na polu szkolnym), co wpisuje się w cel promowania aktywności fizycznej i wyczynu sportowego wśród dzieci i młodzieży.

Licząc na przychylne rozpatrzenie niniejszej petycji, pozostaję z szacunkiem. Proszę o podjęcie stosownych działań legislacyjnych i organizacyjnych przed rozpoczęciem kolejnego cyklu rekrutacyjnego, tak aby już najbliższe roczniki absolwentów mogły skorzystać z bardziej sprawiedliwego systemu punktacji.

Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych Stowarzyszenie "Europa Nasz Dom"    Skontaktuj się z autorem petycji