Petycja o zachowanie i odtworzenie historycznego ogrodu sióstr zabytku Zakładu św. Boromeusza i ustanowienie dwóch drzew pomnikami przyrody

[ UWAGA!: PROSIMY O POTWIERDZANIE ZŁOŻONEGO TU PODPISU POPRZEZ OTRZYMANY EMAIL W WASZEJ SKRZYNCE OD petycjeonline.com . TYLKO PO POTWIERDZENIU TWÓJ PODPIS ZNAJDZIE SIĘ POD PETYCJĄ. Podpis pod petycją składa tylko osoba pełnoletnia ]

AKTUALIZACJA 28.08.2025: Podpisy są cały czas zbierane. Złóż swój podpis. Jest bardzo potrzebny i cenny. 

Mieszkańcy chcą przywrócenia historycznego Ogrodu Sióstr!

Ad Perpetuam Rei Memoriam - Na wieczną rzeczy pamiątkę

PETYCJA

Rada Miejska w Chojnicach

Urząd Miejski w Chojnicach

Stary Rynek 1

89-600 Chojnice

i

Burmistrz Miasta

Arseniusz Finster

Urząd Miejski w Chojnicach

Stary Rynek 1

89-600 Chojnice

Chojnice, dn. 17 sierpnia 2025 roku

Szanowna Rado Miejska,

i Szanowny Panie Burmistrzu,

Mieszkańcy chcą przywrócenia historycznego Ogrodu Sióstr!

Na podstawie art. 63 Konstytucji RP i ustawy o petycjach my mieszkańcy Chojnic zwracamy się z żądaniem podjęcia działania w sprawie wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego:

1. zachowania i odtworzenia historycznego ogrodu sióstr franciszkanek przy zabytku dawnego szpitala Zakładu św Boromeusza wpisanym do rejestru zabytków województwa pomorskiego, wojewódzkiej ewidencji zabytków i gminnej ewidencji zabytków; oraz jednocześnie chronionym przez strefę ścisłej ochrony konserwatorskiej zabytkowego układu urbanistycznego miasta Chojnice, strefę chronionych historycznych ekspozycji na panoramę, przedpole i sylwetę średniowiecznego i nowożytnego starego miasta z dwóch wyznaczonych punktów widokowych, strefę ochrony konserwatorskiej A, oraz strefę ochrony konserwatorskiej B (ochrona Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku odpowiednimi zapisami w SUiKZP miasta Chojnice uchwalonym 24.04.2023 roku).

2. ustanowienia pomnikami przyrody dwóch istniejących drzew z historycznego ogrodu sióstr franciszkanek w trybie ustawy o ochronie przyrody, o wymiarach:

a). grusza Pyrus L. o obwodzie 185 cm - zgodnie z kalkulatorem Baumportal grusza ma ok. 98 lat;

b). orzech Juglans L. o obwodzie 399 cm* (zbudowanego z 4 pni o obwodach: 191 cm, 166 cm, 130 cm, 120 cm) - zgodnie z kalkulatorem Baumportal orzech ma ok. 93 lat (policzono wg najgrubszego pnia).

*Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 4 grudnia 2017 r. w sprawie kryteriów uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody jeżeli drzewo na wysokości 130 cm posiada kilka pni – za obwód pnia drzewa przyjmuje się sumę obwodu pnia o największym obwodzie oraz połowy obwodów pozostałych pni. 

Podane wymiary dla gruszy i orzecha to minimalny obwód pnia drzewa mierzony w centymetrach na wysokości 130 cm. 

Zgodnie z załącznikiem do powyższego rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 grudnia 2017 r. (poz. 2300) minimalny obwód pnia drzewa mierzony w centymetrach na wysokości 130 cm wynosi dla grusz 150 cm i dla orzechów 200 cm.

3. chronienia tego bezcennego i historycznego terenu zielonego ogrodu sióstr franciszkanek - przynależącego do zabytku w najbardziej eksponowanej prestiżowej lokalizacji w mieście, na co wskazują zapisy ochrony m.in. jako części wspaniałej i doniosłej panoramy mającej początek na granicy ogrodu z dwóch punktów widokowych ustanowionych przez Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - poprzez przywrócenie mu adekwatnego dla lokalizacji prestiżu w formie i funkcji ogrodu publicznego dla wytchnienia mieszkańców i odwiedzin turystów oraz nadanie mu nazwy “Ogród Sióstr”. Zakład św Boromeusza, wraz z ogrodem sióstr, powstał z datków: mieszkańców, wiernych, i kościelnych. Poświęcenie kamienia węgielnego nastąpiło 25 maja 1886 roku, a pod drzwiami głównego wejścia do klasztoru w butelce na pergaminie złożono dokument erekcyjny podpisany “Ad Perpetuam Rei Memoriam” - “Na wieczną rzeczy pamiątkę”. Nawet po usunięciu w latach powojennych sióstr franciszkanek z budynków szpitala, przez wiele dekad do czasów współczesnych nadal istniał na całości tego terenu sad owocowy ogrodu sióstr. Jesteśmy bardzo silnie kulturowo i emocjonalnie związani z ogrodem sióstr, to tam wychowywali się w prowadzonym przez siostry franciszkanki, również po wojnie, m.in. przedszkolu czy szkole nasi dziadkowie, babcie, rodzice i poprzedzające ich generacje.

 - “Cały kompleks gmachów piękną tworzy całość jako Zakład św. Boromeusza znajdujący się pod kierownictwem SS. Franciszkanek. Przylegający od strony wschodniej pięknie położony ogród jest jakby dopełnieniem klasztornego zacisza. Nie mylił się gen. wik. X. Dr Lüdtke zowiąc Zakład ozdobą Chojnic. Co rok zakład staje się pod wytrawnym okiem M. Rafaeli, Prowincjałki, przedmiotem różnych udogodnień i ulepszeń. […] Życzyćby można zakładowi św. Boromeusza, klejnotowi miasta Chojnic, by pod Bożą opieką i troskliwem okiem Najdostojniejszego Gospodarza X. Biskupa Ordynariusza Chełmińskiego rósł w swej podziwu godnej użyteczności dla Kościoła i państwa” 

- z tekstu opublikowanego w 1936 roku na 50-tą rocznicę powstania i działania Zakładu św. Boromeusza w miesięczniku “Zabory. Miesięcznik regionalny poświęcony sprawom ziemi zaborskiej”.

Składamy w imieniu osób które podpisały niniejszą petycję, 

Monika Szczukowska

Inicjatywa Mieszkańców “Chojnice 2025/2075 dla Ochrony Lasku Miejskiego, Doliny Strugi Jarcewskiej i Jarcewskiej Alei Drzew”

i

Justyna Barwina-Myszka

Prezes

Stowarzyszenie “Chojnicki Alarm dla Klimatu”

———————————

Podmiotem wnoszącym petycję, który jest grupą osób fizycznych, jest Monika Szczukowska, Inicjatywa Mieszkańców “Chojnice 2025/2075 dla Ochrony Lasku Miejskiego, Doliny Strugi Jarcewskiej i Jarcewskiej Alei Drzew”, i Stowarzyszenie "Chojnicki Alarm dla Klimatu". 

Adres do korespondencji: Stowarzyszenie "Chojnicki Alarm dla Klimatu", ul. Kościerska 9/114, 89-600 Chojnice
Ustawa z dnia 11 lipca 2014 o petycjach (Dz.U. z 2014r., poz.1195)

Klauzula informacyjna dotycząca danych osobowych:

zgodnie z art. 13 oraz art. 14 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych, w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 4.5.2016, str. 1), zwanego dalej RODO informujemy, że:

1. Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Stowarzyszenie Chojnicki Alarm dla Klimatu ul. Kościerska 9/114, 89-600 Chojnice
2. Będziemy przetwarzać Pani/Pana dane osobowe w celu przedłożenia powyższej petycji, a w razie wyrażenia zgody - w celu informowania o dalszych działaniach w sprawie tej petycji.

————————————

Poniżej zdjęcia:

Zanim zlikwidowano stary szpital.

Zdjęcie poglądowe jak mógłby wyglądać odtworzony ogród sióstr przy chronionym zabytku Zakładu św. Boromeusza

Zdjęcie poglądowe jak mógłby wyglądać odtworzony ogród sióstr przy chronionym zabytku Zakładu św. Boromeusza

Zdjęcie poglądowe jak mógłby wyglądać odtworzony ogród sióstr przy chronionym zabytku Zakładu św. Boromeusza

Zdjęcie poglądowe jak mógłby wyglądać odtworzony ogród sióstr przy chronionym zabytku Zakładu św. Boromeusza

Stan obecny ogrodu sióstr

1936 rok - uroczystości 50-lecia Zakładu św. Boromeusza w Chojnicach

Nieco informacji o historii powstania Zakładu św. Boromeusza i sióstr franciszkanek:

Siostry franciszkanki przybyły do Chojnic z niemieckiego Nonnenwerth 9 października 1867 roku, sprowadziła je władza biskupia z inicjatywy chojnickiego proboszcza księdza Augustyna Behrendta. Na początku 8 sióstr prowadziło przedszkole, szkołę elementarną i sierociniec, a wśród ich podopiecznych były również dzieci z rodzin protestanckich i żydowskich. Osiem lat później na skutek kasacji klasztoru w 1875 roku siostry wyjechały do Ameryki. Zakład opustoszał i zadłużony miał zostać przekształcony w karczmę. Jednym z postulatów przeciwko jego sprzedaży był silny argument “że katolicy, mieszkańcy Chojnic i okolicy czuliby się niezmiernie dotknięci przez sprzedaż instytucji z ofiarnego wyrosłej trudu - tembardziej, że trwają oni w silnem przekonaniu, iż wkrótce w państwie pruskim sprawa może wziąć lepszy obrót” oraz “Wreszcie i Ks. dziekan [August] Behrendt odnośnie roszczeń Magistratu, który tanim kosztem chciał wejść w posiadanie zakładu, wyraźnie podkreślił w piśmie z dnia 19.III.1879 r., że posiadłość fundacji musi być zachowana dla jej pierwotnych celów. - Widmo sprzedaży raznazawsze ciążyć przestało nad Zakładem św. Boromeusza.”

Ks. Dr. Wolszlegier z Zamartego wziął na siebie długi hipoteczne, a miejscowy proboszcz Ks August Behrendt i prefekt gimnazjalny Ks. Dr. Klemens Lüdtke podjęli dalsze działania dla utrzymania i rozwoju Zakładu św. Boromeusza. “Zakład pierwsze czynił kroki ku pięknej, na jaką dziś patrzymy, przyszłości.” 11 lipca 1885 roku z Kwidzynia władze pruskie zezwoliły na założenie nowej placówki SS. Franciszkanek w Chojnicach, której celem będzie pielęgnowanie chorych oraz podjęcie się pracy pielęgnowania i nauczania dzieci w wieku przedszkolnym, w nowozałożonym w Chojnicach żłobku. Siostry Franciszkanki niebawem powróciły do osieroconej placówki. 

“Gorączkowe przygotowania szły w kierunku urządzenia klasztoru dla sióstr, Ks. Dr. Lüdtke zaś forsował budowę szpitala odpowiadającego wymogom higieny. Projekt zdawał się być utopijny, tem więcej, że nawet po uzyskaniu koncesji rządowej kasa zakładu rozporządzała kwotą 130 mk. z kontraktu najmu. […] Zorganizowano dobrze pomyślaną kolektę 6 cio miesięczną na szeroką skalę. Znaleźli się ofiarodawcy niepowszedni. Do dnia 8.XII.1886 r. zebrano 32.257, - mk. Zaczęto budować. Ponieważ i koszty budowy rosły, zaciągnięto dodatkowo na ich pokrycie za pozwoleniem Władzy Biskupiej pożyczkę na 10.000 mk z rocznym oprocentowaniem 7 1/2 %. W końcu wydatną pomoc okazali jeszcze księża diecezji chełmińskiej opodatkowawszy się dobrowolnie na jedno- lub kilkurazowe ofiary. Ci szlachetni dobrodzieje złożyli w 3 latach sumę 25.000 mk. […] Zestawienie wszystkich pieniężnych tylko ofiar do końca tego samego roku wykazała sumę 100.000 mk.”

“Plany i rysunki wymagane jako podstawę do ulepszenia budowli już istniejących i dostosowania ich do powstającego gmachu szpitalnego wykonał p. Voigt z Gdańska. Objaśnienia wstępne nakreślił [radca budowlany] p. Otto. Prócz powyższych inż. Jolly z Wrocławia wykonał plan wodociągów, zaś inż. Dack z Berlina wykonał na mocy rysunków kosztorysy. Poświęcenie kamienia węgielnego nastąpiło 25.V.1886 roku. Pod drzwiami głównego wejścia do klasztoru w butelce na pergaminie niniejszy złożono dokument: 

Ad Perpetuam Rei Memoriam

Na wieczną rzeczy pamiątkę”

Siostry franciszkanki prowadziły w Chojnicach: przedszkole, sierociniec, szkołę elementarną, szpital, szkołę koedukacyjną, pensjonat, Szkołę Gospodarstwa Domowego dla dziewcząt, Dom dziecka, kuchnię dla biednych. Organizowały różne kursy: np. szycia, a nawet tańca. Częścią Zakładu św. Boromeusza był piękny ogród z sadem od strony ulicy Wysokiej, i ogród warzywny od strony murów miasta - obydwa prowadzone przez siostry.

Tutaj przeczytasz “Zarys historyczny Zakładu św. Boromeusza” opublikowany w 1936 roku na okazję 50-lecia Zakładu w miesięczniku “Zabory. Miesięcznik regionalny poświęcony sprawom ziemi zaborskiej”, nr 5 Maj 1936 (pod bezpiecznym linkiem Dropbox): https://www.dropbox.com/scl/fi/yerbb2xevhhknv9moeavi/ZarysHistoryczny_Zaklad_sw_Boromeusza_w_Chojnicach_1886_publikacja1936_NR_05.pdf?rlkey=xkxrlj8yp3u5btckjgk2452do&st=pohisdyc&dl=0

oraz 

informacje historyczne o Zakładzie św. Boromeusza na stronie sióstr franciszkanek:

https://www.archiwalna.siostryzorlika.pl/prowincja-polska.html 

Monika Szczukowska oraz Stowarzyszenie "Chojnicki Alarm dla Klimatu"    Skontaktuj się z autorem petycji