DOSTĘP DO EDUKACJI I ROZWOJU BEZ WZGLEDU NA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ NASZYCH DZIECI

Petycję kierujemy do 

Ministry Edukacji 

Pani Barbary Nowackiej

oraz

Rzeczniczki Praw Dziecka

Pani Moniki Horna-Cieślak

RÓWNY  DOSTĘP DO EDUKACJI I ROZWOJU BEZ WZGLEDU NA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ  NASZYCH DZIECI 

Każde dziecko ma prawo do edukacji bez względu na stan zdrowia czy rodzaj niepełnosprawności. To prawo gwarantują zarówno polskie przepisy, jak i dokumenty międzynarodowe. Artykuł 70 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia każdemu prawo do nauki, a Konwencja ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami, ratyfikowana przez Polskę w 2012 roku, w artykule 24 zobowiązuje państwo do zapewnienia włączającego systemu edukacji na wszystkich poziomach. 

Mimo istniejących przepisów i deklaracji, w rzeczywistości dzieci z niepełnosprawnościami wciąż napotykają na poważne bariery w dostępie do edukacji: brak odpowiednio przygotowanej kadry pedagogicznej, niedostosowana infrastruktura, ograniczony dostęp do specjalistów, a także systemowe luki organizacyjne i finansowe czy wreszcie „wypychanie” na edukcję idywidualną w domu - nie z uwagi na nie z uwagi na ich potrzeby, lecz z powodu braku wsparcia w placówkach.

Tą petycją chcemy zwrócić uwagę decydentów i opinii publicznej na realne trudności, z jakimi mierzą się nasze dzieci w zetknięciu z systemem edukacji.

Domagamy się konkretnych i skutecznych działań na rzecz rzeczywistej równości w edukacji – nie tylko zapisanej w przepisach, ale widocznej w codziennym funkcjonowaniu szkół.

Edukacja dostępna, wspierająca i włączająca powinna być standardem – a nie wyjątkiem od reguły.

Legenda ;)
Zakres postulatów zawartych w petycji:

• Postulat 1 – dotyczy zarówno placówek specjalnych, jak i ogólnodostępnych (rejonowych).
• Postulaty 2–5 – odnoszą się bezpośrednio do szkół i przedszkoli specjalnych.
• Postulaty 6–11 – dotyczą szkół integracyjnych oraz ogólnodostępnych (rejonowych).
• Postulat 12/12a – odnosi się do całego systemu edukacji i dotyczy wszystkich typów placówek.

NASZE POSTULATY:

1. Domagamy się, aby Ministerstwo Edukacji Narodowej przeprowadziło ogólnopolską kontrolę dostępności budynków szkół i placówek oświatowych – zarówno ogólnodostępnych, jak i specjalnych – zgodnie z ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
Kontrola powinna obejmować: 

• dostępność architektoniczną, w tym: podjazdy, windy, toalety dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami,
• dostępność informacyjno-komunikacyjną, np. oznaczenia w alfabecie Braille’a, systemy wspomagające słyszenie, jasne i czytelne oznaczenia oraz informacje,
• zgodność z minimalnymi standardami dostępności, 
• dostępność i dostosowanie placów zabaw znajdujących się przy szkołach i przedszkolach – z uwzględnieniem potrzeb dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności,
• dostępność wycieczek szkolnych i wydarzeń edukacyjnych – tak, by każde dziecko mogło w nich brać pełnoprawny udział, niezależnie od potrzeb zdrowotnych czy ograniczeń mobilnych.

Ponadto, wnioskujemy o:

• upublicznienie wyników przeprowadzonych kontroli,
• opracowanie i wdrożenie planów naprawczych w placówkach, które nie spełniają wymogów dostępności.

2. Systemowe przydzielanie miejsc w szkołach specjalnych dla dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną (orzeczenia – pkt 7 i 8)

Zwracamy się z postulatem wprowadzenia systemowych zmian w procesie przydzielania miejsc w szkołach specjalnych dla dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną – w szczególności posiadających orzeczenia z punktu 7 i 8 (dotyczące m.in. niepełnosprawności intelektualnej oraz głębokich, wielorakich niepełnosprawności).

Dzieci z niepełnosprawnością, tak jak ich zdrowi rówieśnicy, powinny otrzymywać oficjalną decyzję o przydziale do konkretnej placówki edukacyjnej, a nie być pozostawiane samym sobie w systemie. Obecnie to rodzice zmuszeni są na własną rękę poszukiwać szkoły, która zgodzi się przyjąć ich dziecko, co wiąże się z ogromnym stresem, czasochłonnością i niepewnością.

Dodatkowo:

• wiele placówek specjalnych nie prowadzi regularnej, otwartej rekrutacji,
• liczba szkół przystosowanych do pracy z dziećmi z głęboką i sprzężoną niepełnosprawnością jest skrajnie niewystarczająca,
• w wielu miastach i powiatach szkoły specjalne nie istnieją wcale, co w praktyce odbiera dzieciom prawo do edukacji i narusza zasadę równego dostępu. 

Postulujemy utworzenie zintegrowanego systemu współpracy pomiędzy:

• poradniami psychologiczno-pedagogicznymi (które wydają orzeczenia),
• jednostkami samorządu terytorialnego (odpowiedzialnymi za organizację sieci edukacyjnej: urzędami dzielnic, miast, gmin i powiatów),
• szkołami i przedszkolami specjalnymi oraz integracyjnymi.

Celem tego systemu powinno być:

• zagwarantowanie indywidualnego przydziału miejsca w odpowiednio dostosowanej placówce – już od przedszkola aż do szkoły ponadpodstawowej,
• wyeliminowanie konieczności corocznych odroczeń lub przenoszenia dzieci na nauczanie indywidualne z braku miejsca w odpowiedniej szkole,
• realne, a nie deklaratywne wdrażanie prawa dziecka z orzeczeniem do edukacji w warunkach adekwatnych do jego możliwości, potrzeb i potencjału.

Rodzice nie powinni być zmuszani do walki z systemem, który sam deklaruje wsparcie, a w praktyce go nie zapewnia.

2a. Domagamy się utworzenia zintegrowanego systemu współpracy pomiędzy:

• poradniami psychologiczno-pedagogicznymi (wydającymi orzeczenia),
• jednostkami samorządu terytorialnego (gminami, powiatami, miastami – odpowiedzialnymi za tworzenie sieci edukacyjnej),
• publicznymi szkołami i przedszkolami specjalnymi oraz integracyjnymi.

System ten powinien zagwarantować indywidualne, a nie automatyczne podejście do planowania ścieżki edukacyjnej każdego dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego – w tym z punktów 7 i 8.

Dzięki temu:

• dziecko będzie miało zagwarantowane miejsce w adekwatnej placówce edukacyjnej – już od przedszkola aż po szkołę podstawową,
• rodzice nie będą zmuszani do corocznego odraczania obowiązku szkolnego,
• zostanie ograniczona praktyka „wypychania” dzieci na edukację indywidualną w domu z powodu braku dostępnej szkoły, a nie rzeczywistej potrzeby dziecka.

Rodzice dzieci z niepełnosprawnością nie powinni być pozostawieni sami sobie w walce o elementarne prawo – prawo ich dziecka do edukacji.

3. Dobór grup wychowawczych w szkołach i przedszkolach specjalnych z uwzględnieniem rodzaju i stopnia niepełnosprawności dzieci.

Wnosimy o wprowadzenie obowiązku organizowania grup wychowawczych w przedszkolach i szkołach specjalnych z uwzględnieniem rodzaju oraz stopnia niepełnosprawności uczniów.

Obecnie w wielu placówkach zdarzają się sytuacje, w których dzieci głęboko niepełnosprawne – leżące, niemówiące, z dużą wrażliwością sensoryczną i potrzebą spokoju – umieszczane są w tych samych grupach co dzieci bardziej mobilne, impulsywne czy głośno reagujące na bodźce. Taka organizacja prowadzi do:

• pogłębienia lęków i stresu u dzieci najbardziej wrażliwych,
• traumatycznych doświadczeń wynikających z braku dostosowania środowiska,
• zaburzenia poczucia bezpieczeństwa,
• trudności w realizacji indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych.

Apelujemy o opracowanie i wdrożenie ogólnopolskich standardów organizacji grup wychowawczych, które będą uwzględniały:

• stopień i rodzaj niepełnosprawności,
• potrzeby komunikacyjne i sensoryczne dzieci,
• konieczność zapewnienia wszystkim uczniom odpowiednich warunków do nauki, rozwoju i codziennego funkcjonowania.

Tylko wtedy możliwe będzie stworzenie środowiska edukacyjnego, które realnie wspiera, chroni i rozwija każde dziecko – zgodnie z jego indywidualnymi potrzebami i możliwościami.

4. Rozwój i dostępność placówek specjalnych – infrastruktura, kadra, analiza potrzeb

Domagamy się, aby Rząd RP traktował rozwój szkół i przedszkoli specjalnych jako strategiczny element polityki edukacyjnej i społecznej.

W szczególności apelujemy o:

• inwestycje w rozwój infrastruktury (architektonicznej i technicznej),
• zapewnienie odpowiednio wysokiego poziomu zatrudnienia i wynagrodzeń dla kadry pedagogicznej, specjalistów i opiekunów,
• tworzenie kameralnych, wyspecjalizowanych placówek, w których dzieci z niepełnosprawnościami będą mogły – przy wsparciu profesjonalistów – rozwijać swój potencjał i uczyć się samodzielności na miarę swoich możliwości.

Placówki specjalne nie mogą być traktowane jako miejsca zastępcze, „przechowujące” dzieci najbardziej wymagające – powinny stać się nowoczesnymi centrami wsparcia, terapii i edukacji, dostosowanymi do rzeczywistych potrzeb uczniów i ich rodzin.

Zwracamy uwagę na kluczowe problemy:

• niskie wynagrodzenia w placówkach specjalnych, nieadekwatne do skali obowiązków i wyzwań zawodowych, co prowadzi do rotacji kadry i pogorszenia jakości pracy z dziećmi,
• niedobór specjalistycznego wyposażenia i materiałów dydaktycznych, których organizacja bardzo często spoczywa na barkach rodziców i nauczycieli,
• brak planowej polityki rozwoju placówek specjalnych w wielu regionach kraju.

W związku z powyższym, postulujemy przeprowadzenie ogólnopolskiej analizy dostępności szkół i przedszkoli specjalnych – z uwzględnieniem danych terytorialnych (miasta, powiaty, gminy, wsie).

Analiza ta powinna odpowiedzieć na pytania:

• Czy liczba placówek specjalnych i dostępnych w nich miejsc jest adekwatna do liczby dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego w danym regionie?
• Czy dzieci z niepełnosprawnością mają realny dostęp do edukacji blisko miejsca zamieszkania?
• Czy na dany rok szkolny istnieje wystarczająca liczba miejsc, aby zapewnić każdemu dziecku odpowiednią formę wsparcia?

Wnioski z analizy powinny stanowić podstawę do zaplanowania dalszych działań – inwestycyjnych, kadrowych i organizacyjnych – które zagwarantują każdemu dziecku z niepełnosprawnością prawo do edukacji w godnych, bezpiecznych i rozwijających warunkach.

5. Utworzenie sieci specjalistycznych żłobków dla dzieci z niepełnosprawnościami.

Zwracamy uwagę na poważną lukę w systemie opieki nad dziećmi z niepełnosprawnościami – brak specjalistycznych żłobków w całym kraju. Obecnie nie istnieją instytucje opieki żłobkowej dostosowane do potrzeb najmłodszych dzieci wymagających szczególnego wsparcia rozwojowego i medycznego.

W praktyce oznacza to, że po zakończeniu urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego rodzice dzieci z niepełnosprawnościami nie mają możliwości powrotu do pracy zawodowej, ponieważ żaden systemowy model opieki instytucjonalnej nie obejmuje ich dzieci.

W związku z tym domagamy się:

• utworzenia specjalnych żłobków lub oddziałów – z odpowiednio wykwalifikowaną kadrą, dostosowaną infrastrukturą, indywidualnym podejściem terapeutycznym i opiekuńczym,
• zapewnienia finansowania i standardów funkcjonowania tych placówek w ramach systemu publicznego,
• prowadzenia naboru na zasadach uwzględniających specyficzne potrzeby dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

Brak takich placówek pogłębia wykluczenie społeczne rodzin dzieci z niepełnosprawnościami, blokuje możliwości zawodowe i ekonomiczne rodziców – szczególnie matek – i zmusza wiele rodzin do funkcjonowania poza systemem wsparcia.

Opieka żłobkowa dostosowana do potrzeb dzieci z niepełnosprawnością nie może być luksusem – powinna być prawem.

5a. Poszerzenie katalogu orzeczeń uprawniających do wsparcia w systemie edukacji

Zwracamy uwagę na niewystarczający zakres wsparcia dla dzieci, które nie mieszczą się w obecnie obowiązujących kategoriach orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego. Dotyczy to m.in. dzieci z mutyzmem wybiórczym, chorobami genetycznymi, rzadkimi schorzeniami, zaburzeniami emocjonalnymi czy przewlekłymi problemami zdrowotnymi, które nie są sklasyfikowane jako niepełnosprawność intelektualna, ruchowa, słuchowa, wzrokowa czy autyzm ani też nie są objęte kategorią „zagrożenia niedostosowaniem społecznym”.

W efekcie:

• dzieci te nie kwalifikują się do wsparcia w ramach kształcenia specjalnego,
• rodzice czują się zmuszeni do „szukania” diagnoz wpisujących się w istniejące kategorie, np. spektrum autyzmu, tylko po to, by dziecko mogło otrzymać potrzebne wsparcie w szkole,
• wiele dzieci pozostaje bez adekwatnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, mimo że ich trudności realnie wpływają na proces uczenia się i funkcjonowania w grupie rówieśniczej.

Domagamy się poszerzenia katalogu orzeczeń i uelastycznienia systemu przyznawania wsparcia – tak, aby obejmował on także dzieci z rzadkimi, złożonymi lub nietypowymi diagnozami, które obecnie „wypadają” poza system.

Edukacja nie powinna zależeć od etykiety diagnostycznej, lecz od rzeczywistych potrzeb dziecka. Potrzebujemy systemu, który widzi dziecko, a nie tylko rubryki w orzeczeniu.

6. Podjęcie działań na rzecz wdrożenia rzeczywistej edukacji włączającej, rozumianej jako proces zapewniający równowagę pomiędzy realizacją potrzeb wszystkich uczestników systemu oświaty: ucznia, rodzica / opiekuna prawnego, kadry pedagogicznej oraz instytucji edukacyjnych.

Obecnie brak jest spójnych rozwiązań prawnych oraz organizacyjnych umożliwiających skuteczne wprowadzanie  zasad edukacji włączającej, jak i niedostateczne wsparcie merytoryczne, psychologiczne i organizacyjne dla nauczycieli oraz rodziców w zakresie jej realizacji.

Ponadto, zwracamy uwagę na ważną  lukę systemową w zakresie organizacji kształcenia uczniów, którzy – pomimo pozostawania w normie intelektualnej – nie są w stanie realizować obowiązku szkolnego w placówkach ogólnodostępnych z uwagi na specyficzne potrzeby edukacyjne, jak np. tempo pracy lub konieczność funkcjonowania w mniejszej grupie dydaktycznej, ograniczenie bodźców sensorycznych, itd. Jednocześnie nie kwalifikują się oni do placówek kształcenia specjalnego. Obecny system edukacyjny nie przewiduje dla tej grupy uczniów adekwatnych rozwiązań organizacyjnych ani wsparcia terapeutycznego, co stanowi naruszenie zasady równego dostępu do edukacji, określonej w art. 70 Konstytucji RP oraz wynikającej z ratyfikowanych przez Polskę aktów prawa międzynarodowego (m.in. Konwencji o prawach dziecka oraz Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami).

 7. Wnosimy o wprowadzenie jednolitych procedur zapewniania uczniom z niepełnosprawnością ruchową lub innymi ograniczeniami funkcjonalnymi realnego wsparcia w postaci opiekuna wspomagającego (asystenta ucznia), jako integralnego elementu organizacji kształcenia w placówkach ogólnodostępnych. Obecny stan prawny i praktyka działania wielu jednostek oświatowych nie gwarantują dzieciom z niepełnosprawnościami odpowiedniego dostępu do edukacji na równych zasadach, co pozostaje w sprzeczności z konstytucyjną zasadą równości (art. 32 Konstytucji RP) oraz zasadą równego dostępu do edukacji (art. 70 Konstytucji RP), a także z przepisami Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami.

W szczególności postulujemy:

• Zobowiązanie organów prowadzących i dyrektorów szkół do zapewnienia asystenta ucznia/opiekuna wspomagającego w przypadku, gdy wynika to z orzeczenia lub zaleceń lekarskich, opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej albo innych dokumentów potwierdzających potrzebę takiego wsparcia.
• Umożliwienie uczniom poruszania się po placówce edukacyjnej zgodnie z ich indywidualnymi potrzebami i zaleceniami medycznymi, w tym z wykorzystaniem chodzików, kul, trójnogów czy koniecznością ograniczenia obciążenia fizycznego (np. zwolnienie z obowiązku noszenia plecaka szkolnego), bez narażania ich na wykluczenie lub ograniczenia w uczestnictwie w zajęciach szkolnych.
• Odejście od automatycznego kierowania uczniów na nauczanie indywidualne realizowane w warunkach domowych w sytuacji, gdy jedyną przeszkodą w uczestnictwie w zajęciach szkolnych są niedostosowane warunki infrastrukturalne placówki lub brak wsparcia organizacyjnego (np. brak opiekuna, niedostosowanie programu).
• Zakaz przerzucania obowiązków obsługowych i opiekuńczych na rodziców ucznia – w tym w zakresie przemieszczania się dziecka po szkole, pomocy w czynnościach higienicznych czy transportu pomocy dydaktycznych – w sytuacjach, w których obowiązek ten powinien spoczywać na instytucji edukacyjnej zgodnie z obowiązującym prawem.

8. Postulujemy aby wypracować rozwiązania, które przestana wykluczać z edukacji w Szkołach i Przedszkolach dzieci z cukrzycą, padaczką lub innymi schorzeniami wymagającymi podawania leków. Obecnie odpowedzialnośc ta spychana jest na rodzica, który zmuszony jest "koczować" pod placówką tak aby w odpowiednim czasie zaregować lub podac diecku lek.

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie organizowania kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży (Dz.U. 2013 poz. 532) mówi o zapewnieniu odpowiednich warunków do nauki dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, co obejmuje również dzieci wymagające leczenia w czasie zajęć szkolnych.

• Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie i higienie pracy (art. 94-95) wskazuje, że osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo uczniów w szkołach mają obowiązek podjęcia działań w celu zapewnienia odpowiednich warunków zdrowotnych, w tym umożliwienia podania leków w przypadkach medycznych.

9. Wnosimy o wprowadzenie systemowych zmian w organizacji edukacji uczniów z niepełnosprawnością ruchową poprzez rozszerzenie przesłanek uprawniających do wsparcia nauczyciela współorganizującego proces kształcenia (tzw. nauczyciela wspomagającego), a także poprzez ujednolicenie standardów zatrudnienia kadry pedagogicznej oraz dostosowania procesu dydaktycznego do indywidualnych możliwości uczniów z niepełnosprawnościami.

W szczególności postulujemy:

• Ujęcie niepełnosprawności ruchowej jako samodzielnej przesłanki do przyznania wsparcia nauczyciela wspomagającego – niezależnie od występowania dodatkowych sprzężeń, takich jak niepełnosprawność wzrokowa, słuchowa czy zaburzenia rozwojowe. Obecnie konieczność wykazywania sprzężenia celem uzyskania wsparcia stanowi barierę systemową, która prowadzi do nadużyć oraz obciąża uczniów nieadekwatnymi diagnozami.
• Zobowiązanie organów prowadzących szkoły do zapewnienia obecności nauczyciela z kwalifikacjami z zakresu pedagogiki specjalnej we wszystkich klasach integracyjnych – w wymiarze dostosowanym do liczby uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego oraz zgodnie z zaleceniami zawartymi w tych orzeczeniach.
• Utworzenie spójnych procedur automatycznego przyznawania zajęć wspierających (np. rewalidacyjnych, terapeutycznych, dydaktyczno-wyrównawczych) na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, bez konieczności każdorazowego wnioskowania przez rodziców lub szkołę oraz bez uznaniowości decyzji dyrektora placówki.
• Opracowanie i wdrożenie jednolitych, realnie dostosowanych wymagań programowych oraz egzaminacyjnych dla uczniów z różnymi rodzajami niepełnosprawności, uwzględniających ich indywidualne możliwości. Obecne wymagania – np. w obszarach takich jak geometria, zadania przestrzenne, orientacja w układzie współrzędnych – nie uwzględniają ograniczeń poznawczych i percepcyjnych uczniów np. z zaburzeniami widzenia przestrzennego, co prowadzi do ich systemowego wykluczenia z pełnego uczestnictwa w procesie edukacyjnym.
• Zapewnienie udziału uczniów z niepełnosprawnością ruchową w lekcjach wychowania fizycznego, poprzez organizację tych zajęć w formie dostosowanej do ich możliwości funkcjonalnych oraz aktualnego stanu zdrowia, a także przez nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje z zakresu wychowania fizycznego i pedagogiki specjalnej. Zwolnienie z zajęć WF powinno stanowić rozwiązanie ostateczne, a nie standardową praktykę.

10. Wnosimy o zagwarantowanie równego dostępu wszystkich uczniów – w tym uczniów z niepełnosprawnościami – do udziału w wydarzeniach i wycieczkach szkolnych poprzez opracowanie i wdrożenie ogólnopolskich standardów organizacyjnych w tym zakresie, uwzględniających potrzeby uczniów o zróżnicowanych możliwościach funkcjonalnych.

W szczególności postulujemy:

• Opracowanie i wprowadzenie jednolitych wytycznych dotyczących organizacji wycieczek, wydarzeń szkolnych i zajęć poza terenem szkoły, które będą zawierać obowiązek ich planowania w sposób dostępny i inkluzyjny, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z niepełnosprawności uczniów oraz ich indywidualnych potrzeb edukacyjnych i zdrowotnych.
• Nałożenie na organizatorów (dyrektorów szkół i nauczycieli) obowiązku zapewnienia uczniom z niepełnosprawnościami odpowiednich warunków udziału, obejmujących w szczególności: zapewnienie dostosowanego transportu, dostępnej przestrzeni, możliwości udziału w aktywności alternatywnej w przypadku występowania barier uniemożliwiających uczestnictwo w głównym wydarzeniu, a także obecności wykwalifikowanego opiekuna lub asystenta, jeśli jego wsparcie jest niezbędne do umożliwienia uczniowi udziału.
• Zobowiązanie szkół do organizowania alternatywnych form udziału (np. zamiennych atrakcji edukacyjnych lub wydarzeń stacjonarnych), w przypadku gdy udział ucznia w wycieczce lub wydarzeniu w terenie nie jest możliwy ze względów zdrowotnych lub organizacyjnych, przy czym alternatywa ta nie może mieć charakteru wykluczającego lub stygmatyzującego.

Niedopuszczalne jest, by uczniowie z niepełnosprawnościami byli rutynowo wyłączani z udziału w wydarzeniach szkolnych na podstawie ogólnych przesłanek organizacyjnych, bez wcześniejszego zbadania możliwości zapewnienia im racjonalnych dostosowań, co stanowi naruszenie zasady równości i dostępności określonej m.in. w art. 70 Konstytucji RP, art. 4 ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami oraz Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami.

11. Wnosimy o systemowe zagwarantowanie reprezentacji interesów uczniów z niepełnosprawnościami w organach ochrony praw ucznia, zarówno na poziomie ogólnokrajowym, jak i w strukturach wewnętrznych szkół oraz placówek oświatowych. Uczniowie z niepełnosprawnościami, szczególnie w szkołach integracyjnych i specjalnych, wymagają nie tylko poszanowania ogólnych praw ucznia, lecz również uwzględnienia ich indywidualnych potrzeb oraz barier systemowych, które utrudniają im pełne uczestnictwo w życiu szkoły.

W szczególności postulujemy:

• Wprowadzenie w ramach funkcji Rzecznika Praw Ucznia – na poziomie krajowym, regionalnym i szkolnym – odrębnego przedstawiciela ds. ochrony praw uczniów z niepełnosprawnościami, posiadającego określone kompetencje i uprawnienia do interweniowania w sprawach naruszeń praw tej grupy uczniów oraz do inicjowania działań naprawczych i edukacyjnych w tym zakresie. Funkcja ta powinna być jednoznacznie zdefiniowana w aktach prawnych lub wewnętrznych regulacjach szkół.
• Uwzględnienie przedstawicieli uczniów z niepełnosprawnościami lub ich opiekunów w składach Rad Szkół lub Rad Placówek, których powołanie planowane jest w ramach działań wzmacniających społeczną funkcję szkoły. Postulujemy, aby regulacje prawne dotyczące funkcjonowania tych ciał gwarantowały możliwość reprezentacji tej grupy uczniów, tam gdzie jest to organizacyjnie możliwe i zasadne, z poszanowaniem zasady równości i niedyskryminacji.
• Zapisanie w statutach szkół i placówek obowiązku równego traktowania wszystkich uczniów – w tym wymagających szczególnego wsparcia – w zakresie udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących życia szkoły, w szczególności poprzez:

• zapewnienie mechanizmów reprezentacji uczniów z niepełnosprawnościami (np. poprzez obecność ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub jego przedstawiciela – rodzica/opiekuna),

• zagwarantowanie dostępności informacyjnej, organizacyjnej i architektonicznej umożliwiającej tym uczniom realne uczestnictwo w pracach Rad,

• formalne umocowanie obowiązku przeciwdziałania wykluczeniu tej grupy uczniów z procesów decyzyjnych w ramach szkolnych organów przedstawicielskich.

Uczniowie z niepełnosprawnościami mają prawo do realnego uczestnictwa w kształtowaniu środowiska edukacyjnego, które ich dotyczy. Włączenie ich głosu w proces współdecydowania o sprawach szkoły jest nie tylko wyrazem zasady równości i podmiotowości, ale również warunkiem faktycznej demokratyzacji szkoły jako przestrzeni wspólnej.

12. Wnosimy o utworzenie przy Ministerstwie Edukacji społecznej rady konsultacyjnej ds. edukacji dzieci z niepełnosprawnościami, złożonej z przedstawicieli organizacji reprezentujących środowiska dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami, rodziców/opiekunów oraz ekspertów z zakresu pedagogiki specjalnej, inkluzji edukacyjnej, psychologii i prawa oświatowego.

Rada ta powinna pełnić funkcję opiniodawczo-doradczą i konsultacyjną przy tworzeniu, wdrażaniu i monitorowaniu polityk publicznych, programów oraz przepisów prawa w zakresie edukacji uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi. Jej celem winno być zapewnienie realnego wpływu interesariuszy na kształt rozwiązań systemowych oraz zwiększenie transparentności i skuteczności działań państwa w tym obszarze.

Postulujemy, aby:

• Skład rady odzwierciedlał rzeczywistą reprezentację środowiska uczniów z niepełnosprawnościami, w tym poprzez udział:

• przedstawicieli organizacji pozarządowych działających na rzecz dzieci z niepełnosprawnościami,

• rodziców/opiekunów uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego,

• specjalistów z zakresu pedagogiki specjalnej, terapii, prawa oświatowego i ochrony praw człowieka.

• Rada miała prawo opiniowania projektów aktów prawnych oraz wytycznych dotyczących edukacji włączającej, w tym propozycji zmian programowych, organizacyjnych i finansowych mających wpływ na sytuację dzieci z niepełnosprawnościami w systemie edukacji.

Rada była wyposażona w formalne uprawnienia do inicjowania debat publicznych, opracowywania rekomendacji oraz uczestniczenia w ewaluacji wdrażanych rozwiązań, w szczególności w zakresie dostępności edukacji, jakości wsparcia w szkołach, pracy nauczycieli wspomagających oraz współpracy z rodzinami uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Ewa Kowalska Ewa Strzelak    Skontaktuj się z autorem petycji