Petycja o zajęcie stanowiska w sprawie homeopatii przez Naczelną Izbę Aptekarską

Warszawa, dnia 1 lutego 2023 r.

Adresat petycji: Naczelna Izba Aptekarska, Warszawa

Przedmiot petycji: Zajęcie przez Naczelną Izbę Aptekarską jednoznacznego i zdecydowanego stanowiska w sprawie homeopatii, wskazującego,  że:

• zasady tej metody nie są zgodne z aktualną wiedzą medyczną;
• jest to metoda oparta na stosowaniu bezwartościowych preparatów, o niepotwierdzonym naukowo działaniu;
• nie istnieją jednostki chorobowe, w których zastosowanie homeopatii miałoby potwierdzoną badaniami skuteczność terapeutyczną przewyższającą placebo.

Petycja dotyczy interesu publicznego.

Uzasadnienie 

W ostatnich latach jesteśmy świadkami coraz większej ekspansji nieracjonalnych, niepotwierdzonych metod i teorii, także tych dotykających dziedzin  medycyny i farmacji. Przy braku wystarczającej wiedzy i zdolności krytycznej oceny przez pacjentów, stwarza to ryzyko potencjalnie groźnych konsekwencji zdrowotnych, prowadzących w skrajnych przypadkach do zagrożenia życia. Jedną z takich metod, niespełniających wymagań stawianych współczesnej medycynie, jest homeopatia.

        Na przedstawicielach zawodów medycznych, a więc zawodów zaufania publicznego, spoczywa obowiązek walki z niesprawdzonymi teoriami oraz dezinformacją. Farmaceuci muszą opierać się w swojej pracy na aktualnej wiedzy medycznej, mającej potwierdzenie w dowodach naukowych. Ustawa o zawodzie farmaceuty  wyraźnie precyzuje sposób postępowania:
   “Farmaceuta ma obowiązek wykonywać zawód z należytą starannością, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy farmaceutycznej i medycznej, dostępnymi mu metodami oraz zgodnie z zasadami etyki i deontologii zawodowej” [1].

Podkreślić należy, iż obowiązkiem farmaceuty jest udzielanie rzetelnych, wiarygodnych informacji, również  pacjentom rozważającym stosowanie produktów homeopatycznych. Przede wszystkim: informacji o braku ich potwierdzonej skuteczności oraz zagrożeniach z tego wynikających. Nadal bowiem nie istnieją jednoznaczne dowody naukowe, wykazujące przewagę homeopatii nad placebo.

Aspekt ryzyka dla pacjentów, płynący z zaniechania leczenia na rzecz stosowania homeopatii, został bardzo mocno podkreślony w stanowisku Naukowej Rady Doradczej Akademii Europejskich (European Academies’ Science Advisory Council, EASAC):
”homeopatia może być szkodliwa dla pacjentów, jeśli stosując ją opóźniają oni poszukiwanie pomocy w medycynie opartej na wiedzy” [2].

W tym  świetle dość zaskakująco brzmią wypowiedzi kolejnych Prezesów Naczelnej Rady Aptekarskiej:
“Dla nas obydwa rodzaje medykamentów [leki i produkty homeopatyczne, przyp. autora] mają te same prawa do nazywania się lekami, a tym samym do stosowania ich w różnego rodzaju procesach leczenia” [3];
“Naczelna Rada Aptekarska popiera homeopatię, która jest integralną częścią medycyny, uznaną przez Unię Europejską i Światową Organizację Zdrowia” [4].
Opinie te stoją w wyraźnej sprzeczności z aktualną wiedzą medyczną i budzą od lat uzasadniony sprzeciw wielu polskich farmaceutów, jako szkodzące wizerunkowi zawodu i podważające jego wiarygodność.

Podstawy homeopatii nadal znajdują się wśród standardów kształcenia studentów na kierunku farmacja [5]. Również w ofercie szkolenia ciągłego jednej z uczelni medycznych, z założenia mającego zapewniać farmaceutom aktualną wiedzę, możemy znaleźć kurs “Preparaty homeopatyczne”, pozwalający słuchaczom uzyskać 8 punktów edukacyjnych [6].

Na temat homeopatii zdecydowanie wypowiedział się w 2008 roku samorząd zawodowy lekarzy i lekarzy dentystów, podejmując konsekwentne działania, prowadzone do dziś. Naczelna Rada Lekarska negatywnie oceniła zjawisko stosowania homeopatii i pokrewnych, nienaukowych metod przez niektórych lekarzy i lekarzy dentystów, a także organizowanie szkoleń w tych dziedzinach przez instytucje i organizacje mające sprawować pieczę nad prawidłowym wykonywaniem zawodów medycznych [7]. Mimo prób podważenia tego stanowiska, między innymi w wieloletnim postępowaniu przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, NRL obroniła swoje racje [8].

Brak porozumienia samorządów zawodowych lekarzy i farmaceutów w sprawie stosowania homeopatii utrudnia w znacznym stopniu podjęcie skutecznych inicjatyw, mających na celu naprawę przestarzałych i wadliwych regulacji prawnych zarówno krajowych, jak i unijnych. Zmiany te muszą uwzględniać fakt, że homeopatia nie jest oparta na dowodach naukowych oraz nie istnieją choroby, w których stosowanie homeopatii miałoby potwierdzoną badaniami skuteczność wyższą od placebo. Marginalizowanie problemu homeopatii i jej podobnych metod, stanowi zagrożenie bezpieczeństwa pacjentów i jednocześnie jest podatnym gruntem dla działalności oszustów i szarlatanów.

Mając na względzie powyższe, zwracamy się do Naczelnej Izby Aptekarskiej, będącej organizacją, dla której bezpieczeństwo pacjentów, wiarygodność, zaufanie do farmaceutów jako zawodu medycznego oraz walka z dezinformacją powinny być szczególnie istotne, o zajęcie jednoznacznego stanowiska, zgodnie z przedmiotem petycji.

 Źródła:

1. Ustawa o zawodzie farmaceuty. Art. 27; Tekst jednolity Dz.U. 2022 poz. 1873 z późn. zmianami
2. EASAC Statement on Homeopathy, EASAC, 2017, Homeopathy | EASAC - Science Advice for the Benefit of Europe
3. Homeopatia lek czy placebo?, Farmacja Praktyczna, 2009, Homeopatia lek czy placebo? - Farmacja Praktyczna
4. Gorzki posmak homeopatii. Drenaż kieszeni, czy sposób na zdrowie?, Forsal.pl, 2017, Gorzki posmak homeopatii. Drenaż kieszeni, czy sposób na zdrowie - Forsal.pl
5. Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego, Tekst jednolity Dz.U. 2021 poz. 755 z późn. zmianami
6. Plan szkoleń ciągłych dla farmaceutów zatrudnionych w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych planowanych do zrealizowania w roku 2023, Studium Kształcenia Podyplomowego Wydziału Nauk Farmaceutycznych w Sosnowcu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, 2022, KS_SC_FA_plan_szkolen_2022-23_.pdf (sum.edu.pl)
7. Stanowisko Nr 7/08/V z dnia 4 kwietnia 2008 w sprawie stosowania homeopatii i pokrewnych metod przez lekarzy i lekarzy dentystów oraz organizowania szkoleń w tych dziedzinach, Naczelna Rada Lekarska, 2008
8. Decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Nr DOK-1/2017, UOKiK, 2017, 2017_08_03_DOK1-410-1-11_decyzja_NIL_wersja_BIP.pdf (uokik.gov.pl)