List Otwarty Psychologów z Uniwersytetu Warszawskiego do Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego w sprawie Sytuacji Uchodźców na Granicy Polsko-Białoruskiej

Szanowny Panie Premierze,

W ostatnich tygodniach na granicy polsko-białoruskiej w Usnarzu Górnym przebywa grupa ponad trzydziestu cudzoziemców pragnących uzyskać ochronę międzynarodową w Polsce. Wielu z nich choruje, a jednostki Straży Granicznej i innych służb uniemożliwiają przekazanie im żywności, wody, udzielenie wsparcia prawnego i opieki medycznej. Brakuje im też dostępu do podstawowego wsparcia psychologicznego. Życie i godność człowieka są najważniejszymi wartościami w naszej kulturze, dlatego pomoc grupie osób, o których piszemy, to fundamentalny obowiązek moralny nas wszystkich.

Wiele badań wskazuje, że złe warunki bytowe osób ubiegających się o status uchodźcy są jedną z podstawowych przyczyn pojawienia się w tej grupie poważnych chorób psychicznych – m.in. zaburzenia stresu pourazowego (PTSD), depresji i zaburzeń lękowych (por. np. Blackmore i in., 2020, Ziersch i Due, 2018). W populacji tej częste są też próby samobójcze (Amiri, 2020). Wszystko to powoduje, że cudzoziemcy i ich dzieci powinni otrzymać pełne wsparcie psychologiczne od kraju, w którym ubiegają się o uzyskanie statusu uchodźcy. Dlatego też nalegamy, by jak najszybciej zapewnić cudzoziemcom przebywającym na pograniczu polsko-białoruskim nie tylko zaspokojenie podstawowych potrzeb biologicznych, ale także pełną opiekę psychologiczną.

Badania psychologów społecznych wskazują, że doświadczenie wykluczenia i złe traktowanie przez kraj docelowy sprzyjają radykalizacji imigrantów oraz ich dzieci. Pomoc w przystosowaniu się do nowej kultury i dobre warunki bytowe pełnią zaś istotną rolę w zapobieganiu radykalizacji (Doosje i in., 2016). Poprawa traktowania cudzoziemców na pograniczu polsko-białoruskim nie zagrażałaby bezpieczeństwu Polski czy Białorusi, a wręcz przeciwnie – zwiększyłaby bezpieczeństwo.

Nieludzkie traktowanie osób ubiegających się o status uchodźcy jest problemem nie tylko polskim. W styczniu 2021 ponad stu europejskich psychologów apelowało do władz Unii Europejskiej o zmianę podejścia do uchodźców (Wagner i in., 2021). „Z perspektywy psychologii obecny sposób traktowania uchodźców docierających do granic Europy ma negatywne konsekwencje dla wszystkich – dla uchodźców, dla bezpieczeństwa Europy oraz dla europejskiego systemu politycznego”, stwierdzili. Ich list podsumowało wezwanie do przyjęcia nowej, wrażliwszej strategii w rozwiązywaniu problemów związanych z migracją.

My, psychologowie z Uniwersytetu Warszawskiego, wzywamy władze Rzeczypospolitej Polskiej do szybkiego rozwiązania kryzysu społecznego poprzez umożliwienie osobom uwięzionym na granicy naszego państwa wszczęcie procedury o nadanie statusu uchodźcy oraz o zapewnienie im w tym okresie godnych warunków bytowych na terenie Polski. Deklarujemy gotowość do udzielenia pomocy psychologicznej i wsparcia działań akulturacyjnych w ramach naszych kompetencji zawodowych. Jednocześnie apelujemy o jak najszybsze podjęcie prac nad wspólną polityką europejską, w której kwestie migracji będą regulowane w sposób solidarny i z poszanowaniem dla praw człowieka i psychologicznego dobrostanu uchodźców.

Pracownicy i doktoranci Wydziału Psychologii UW

mgr Dominika Adamczyk

dr Anna Anzulewicz 

mgr Maria Babińska

dr hab. Kamilla Bargiel-Matusiewicz

dr Julia Barlińska

mgr Maciek Bieńkowski

dr hab. Michał Bilewicz, prof. ucz.

prof. dr hab. Barbara Bokus

mgr Zofia Borska-Mądrzycka

dr Magdalena Budziszewska

mgr Dominika Bulska

dr Izabela Chojnicka

dr hab. Michał Chruszczewski

dr hab. Anna Cierpka

prof. dr hab. Ewa Czerniawska

mgr Aleksandra Dopierała

dr Agnieszka Dynak

dr Monika Folkierska-Żukowska

mgr Aleksandra Furman

dr hab. Małgorzata Gambin

dr Alicja Gniewek 

mgr Karolina Golec

prof. dr hab. Ewa Haman

dr hab. Maciej Haman, prof. ucz.

dr hab. Karolina Hansen

dr hab. Paweł Holas

dr hab. Mirosława Huflejt-Łukasik

dr hab. Kamil Imbir, prof. ucz.

mgr Piotr Kałowski

mgr Weronika Kłakulak-Torba

prof. dr hab. Mirosław Kofta

dr Grzegorz Krajewski

mgr Maria Leniarska 

dr Magdalena Linke-Jankowska

mgr Katarzyna Lipowska

prof. dr hab. Emilia Łojek

mgr Agnieszka E. Łyś

dr Ewa Malinowska

dr Karolina Małek

dr Alicja Niedźwiecka

dr Tomasz Oleksy

dr hab. Jerzy Osiński

mgr Daniel Pankowski

mgr Maciej Pastwa 

prof. dr hab. Ewa Pisula

dr Agnieszka Pluta

dr Mateusz Płatos

dr Monika Prusik

mgr Dominika Pruszczak

mgr Alicja Radkowska

dr hab. Joanna Radoszewska

prof. dr hab. Joanna Rączaszek-Leonardi

dr Dorota Rutkowska

dr hab. Marcin Rzeszutek

mgr Magdalena Skrodzka

dr Rafał Stefański

mgr Agnieszka Sternak

dr Hubert Suszek

mgr Kinga Szymaniak

dr hab. Małgorzata Święcicka

dr Zuzanna Toeplitz

dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska

dr hab. Przemysław Tomalski

dr Agata Trzcińska

dr Mikołaj Winiewski

dr Agnieszka Wojnarowska

dr Katarzyna Wojtkowska

mgr Joanna Wysocka

mgr Kinga Wytrychiewicz-Pankowska

prof. dr hab. Bogdan Zawadzki 

mgr Konrad Zieliński

dr Irena Zinserling

dr Julian Zubek

Literatura

Amiri, S. (2020). Prevalence of suicide in immigrants/refugees: a systematic review and meta-analysis. Archives of Suicide Research, 1-36.

Blackmore, R., Gray, K. M., Boyle, J. A., Fazel, M., Ranasinha, S., Fitzgerald, G., ... Gibson-Helm, M. (2020). Systematic review and meta-analysis: the prevalence of mental illness in child and adolescent refugees and asylum seekers. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 59, 705-714.

Doosje, B., Moghaddam, F. M., Kruglanski, A. W., De Wolf, A., Mann, L., Feddes, A. R. (2016). Terrorism, radicalization and de-radicalization. Current Opinion in Psychology, 11, 79-84.

Wagner, U. i 113 psychologów z państw Unii Europejskiej (2021). Treatment of refugees. An open letter. Forum Friedenspsychologie. 

Ziersch, A., Due, C. (2018). A mixed methods systematic review of studies examining the relationship between housing and health for people from refugee and asylum seeking backgrounds. Social Science & Medicine, 213, 199-219.

Petycja ma charakter otwarty. List otwarty zostanie przesłany do Premiera jako stanowisko pracowników Wydziału Psychologii UW oraz osób popierających list otwarty (sygnatariuszy petycji spoza UW).

Michał Bilewicz (Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski)    Skontaktuj się z autorem petycji