Petycja w sprawie sposobu organizacji i finansowania Państwowego Egzaminu Certyfikatowego z Języka Polskiego jako Obcego

Warszawa, 1 grudnia 2025 r.

Wnoszący petycję:

Ksenia Naranovich

Adresat:

Marcin Kulasek

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

ul. Wspólna 1/3

00-529 Warszawa

Petycja w sprawie sposobu organizacji i finansowania Państwowego Egzaminu Certyfikatowego z Języka Polskiego jako Obcego

Szanowny Panie Ministrze,

Szanowny Panie Ministrze,zwracam się z uprzejmą prośbą o podjęcie działań zmierzających do aktualizacji przepisów regulujących sposób organizacji i finansowania Państwowego Egzaminu Certyfikatowego z Języka Polskiego jako Obcego (dalej: „Egzamin”). Egzamin ten od ponad dwóch dekad stanowi podstawowe narzędzie weryfikacji kompetencji językowych cudzoziemców. Od 2012 r. certyfikat znajomości języka polskiego wydany przez Państwową Komisję do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego pełni ponadto istotną rolę jako urzędowe poświadczenie znajomości języka polskiego (m.in. w postępowaniach dotyczących uzyskania pobytu rezydenta długoterminowego UE oraz uznania za obywatela polskiego).

Potrzeba aktualizacji przepisów ma charakter pilny. Jeśli nie zostaną dostosowane ramy organizacyjne i finansowe, znaczna część podmiotów uprawnionych może zrezygnować z organizacji egzaminu – przede wszystkim z uwagi na rosnące koszty pracy i usług. Jednocześnie rok 2026 prawdopodobnie przyniesie rekordowe zainteresowanie egzaminami ze względu na zmiany w zasadach uzyskiwania dokumentów pobytowych oraz nowe regulacje dotyczące rekrutacji na uczelnie wyższe i do szkół policealnych wprowadzone w 2025 r.

Zainteresowanie Egzaminem rośnie nieprzerwanie. Liczba zdających w każdej z sesji organizowanych w 2025 r. znacząco przewyższa założone w projekcie regulacji 2000 osób. W samej sesji listopadowej 2025 r. egzamin odbył się w ponad 60 podmiotach na terenie kraju i jednym zagranicą. Zgodnie z ustawą na każdy podmiot przypada co najmniej jeden przewodniczący komisji, a na każde 10 osób egzaminowanych – minimum jeden członek komisji. W obsługę egzaminu angażuje się również personel pomocniczy podmiotów uprawnionych (recepcja, księgowość,  dział IT itp.).

Państwowa Komisja do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego ogłosiła dodatkowe sesje egzaminacyjne na 2026 r., [1] , zakładając możliwość dalszej organizacji na bieżących zasadach, nie uwzględniając  warunków działania podmiotów uprawnionych do organizacji egzaminu. Warto zwrócić uwagę, iż część podmiotów [2] już zaprzestała organizacji egzaminów lub robi to na bardzo małą skalę z powodu rosnących kosztów. Ze względu na wzrost zapotrzebowania na dokumenty poświadczające znajomość języka polskiego, luka pomiędzy popytem a podażą jest coraz większa. Sytuacja staje się krytyczna. 

Obecny model organizacji Egzaminu:

- nie umożliwia zapewnienia wszystkim zainteresowanym udziału w egzaminie (występuje znaczący deficyt miejsc na wszystkich poziomach i we wszystkich podmiotach na terenie kraju),

- nie uwzględnia rzeczywistych kosztów ponoszonych przez podmioty (ze względu na określony w ustawie górny próg),

- zapewnia jedynie ograniczoną liczbę sesji egzaminacyjnych (ze względu na ograniczone środki przekazywane Komisji),

- wymaga długiego oczekiwania na wydanie certyfikatów   (niewystarczająca liczba specjalistów do audytowania prac wynika z ograniczonych środków przekazywanych Komisji),

- nie uwzględnia współpracy pomiędzy Komisją a pomiotami egzaminacyjnymi oraz wsparcia merytorycznego (ze względu na ograniczone środki przekazywane Komisji),

- nie przewiduje wystarczających zasobów kadrowych dla zapewnienia bieżących kontaktów pomiędzy Komisją, podmiotami uprawnionymi oraz zdającymi.

Obowiązujące przepisy wymagają zatem zmiany, w tym m.in. stworzenia regulacji pozwalających Ministrowi oraz Komisji elastycznie reagować na bieżące potrzeby poprzez określenie w drodze rozporządzenia wysokość opłat, z uwzględnieniem realnych kosztów oraz mechanizmu waloryzacji (np. indeksacji do minimalnego wynagrodzenia).

Egzamin funkcjonuje od 1999 r., zaś wysokość opłaty egzaminacyjnej jest uregulowana ustawowo i nie uległa zmianie od 2015 roku (dekadę temu). Zgodnie z art. 11g ust. 5 ustawą z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim:

Art. 11g Ustawy o języku polskim5. Opłata za przystąpienie do egzaminu nie może być wyższa niż równowartość w walucie kraju, w którym egzamin jest przeprowadzany:

1) 90 euro – w odniesieniu do poziomów A1, A2, B1 i B2 w grupie dostosowanej do potrzeb dzieci i młodzieży;

2) 120 euro – w odniesieniu do poziomów A1 i A2 w grupie dostosowanej do potrzeb osób dorosłych;

3) 150 euro – w odniesieniu do poziomów B1 i B2 w grupie dostosowanej do potrzeb osób dorosłych;

4) 180 euro – w odniesieniu do poziomów C1 i C2 w grupie dostosowanej do potrzeb osób dorosłych.

Z kolei zgodnie z art. 11g ust. 5 ustawą z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim:

7.  Podmiot uprawniony przekazuje Komisji za każdą zarejestrowaną osobę 20% maksymalnej wysokości opłaty określonej w ust. 5 oraz równowartość w złotych 20 euro za wydanie certyfikatu. Przekazane opłaty stanowią dochód budżetu państwa i podlegają zwrotowi, jeżeli egzamin nie odbył się z przyczyn niezawinionych przez podmiot uprawniony.

Od 2014 r., kiedy było projektowane to rozwiązania, w Polsce istotnie wzrosły ceny oraz koszty pracy, podczas gdy kurs wymiany euro został właściwie bez zmian. Część ośrodków już się wycofała z organizacji egzaminu ze względu na rosnące nakłady finansowe.

Koszty organizacyjne egzaminu obejmują m.in. wynagrodzenie przewodniczącego oraz egzaminatorów (w tym podczas części pisemnej i ustnej egzaminu, za sprawdzanie prac, skanowanie i druk materiałów),  wynajem sal, obsługę techniczną, logistykę, wymogi ustawowe związane z przetwarzaniem danych osobowych, rekrutacją uczestników i wydawaniem certyfikatów itp.). W wyniku tej sytuacji zarówno po stronie podmiotów uprawnionych jak i Komisji są istotne deficyty skutkujące trudnościami z dopięciem kosztów egzaminu.

[3] [4]

W związku z powyższym wnoszę o:

1. Rewizję zasad finansowania Egzaminu, tak aby opłaty odzwierciedlały rzeczywiste koszty organizacji oraz zmianę dynamiki cen i wynagrodzeń (proponuję indeksację do minimalnego wynagrodzenia). Wnoszę o pilną rewizję obecnej wartości egzaminów. Wnoszę również o uchylenie art. 11g ust. 5 oraz ust. 7 ustawy o języku polskim i zastąpienie ich przepisami blankietowymi umożliwiającymi ustalanie wysokości opłat w drodze rozporządzenia Ministra. Ponadto, należy znieść ograniczenie ustalania ceny za przystąpienie do egzaminu przez podmioty uprawnione do organizowania państwowych egzaminów certyfikatowych.

Proponowane brzmienie:

a. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, wysokość opłaty, którą podmiot uprawniony przekazuje Komisji za każdą zarejestrowaną osobę. Przekazane opłaty stanowią dochód budżetu państwa i podlegają zwrotowi, jeżeli egzamin nie odbył się z przyczyn niezawinionych przez podmiot uprawniony.

b. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, wysokość opłaty za wydanie certyfikatu. Przekazane opłaty stanowią dochód budżetu państwa.

Aktualne opłaty na rzecz Komisji po przeliczeniu na złotówki odpowiadają w przybliżeniu 2,64% minimalnego wynagrodzenia, wówczas gdy w momencie projektowania regulacji stanowiły 7,55% ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

2. Rozważenie przez Komisję zwiększenia liczby sesji egzaminacyjnych (nawet 5 sesji w skali roku to zbyt mało w obliczu skali zapotrzebowania).

3. Rozważenie przez Komisję  zapewnienia możliwości organizacji egzaminu na poziomach B1, B2 i C1 w grupie dostosowanej do potrzeb osób dorosłych w każdej sesji egzaminacyjnej.

4. Wprowadzenie elektronicznych certyfikatów udostępnianych w trybie e-Doręczenia.

5. Zainicjowanie dialogu z podmiotami certyfikującymi i środowiskiem glottodydaktycznym w celu wypracowania dobrych praktyk organizacji egzaminu.

Państwowy Egzamin Certyfikatowy z Języka Polskiego jako Obcego jest nie tylko narzędziem oceny kompetencji językowych, lecz także elementem promocji języka i kultury polskiej. Warto zadbać o to, by skala i tryb organizacji egzaminu odpowiadał zarazem na dynamicznie rosnące potrzeby zdających, jak też umożliwiał podmiotom uprawnionym zachowanie wysokich standardów określonych w założeniach ustawy.

Wyrażam zgodę na ujawnienie imienia i nazwiska.

Wnoszę o odpowiedź wyłącznie drogą elektroniczną.

Z poważaniem

Ksenia Naranovich

[1]  https://certyfikatpolski.pl/terminy-sesji-egzaminacyjnych-w-2026-roku/

[2]  Porównaj Lista podmiotów uprawnionych do organizowania egzaminów z języka polskiego jako obcego ( https://www.gov.pl/web/nauka/lista-podmiotow-uprawnionych-do-organizowania-egzaminow-z-jezyka-polskiego-jako-obcego ) oraz Lista ośrodków, w których planowane są egzaminy certyfikatowe z języka polskiego jako obcego w dniach 15-16 listopada 2025 r. ( https://certyfikatpolski.pl/wp-content/uploads/2025/09/LO_2025_11_15_16_v4.pdf ) 

[3] Tu warto wskazać, że obowiązujące obecnie stawki egzaminacyjne zostały ustalone przy zupełnie innych realiach ekonomicznych. 28 października 2014 r., tzn w dniu ogłoszenia projektu Ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o języku polskim oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. 2015 poz. 1132) były kalkulowane przy średnim kursie euro wynoszącym 4,2268 zł (tabela kursów średnich NBP nr 209/A/NBP/2014), natomiast minimalne wynagrodzenie w Polsce wynosiło wówczas 1 680 zł brutto. Dla porównania: średni kurs euro z dnia 1 grudnia 2025 r. wynosi 4,2286 zł, natomiast od 1 stycznia 2026 r. minimalne wynagrodzenie wzrośnie do 4 806 zł brutto miesięcznie. Oznacza to, że choć kurs euro pozostał relatywnie stabilny, minimalne wynagrodzenie – będące odzwierciedleniem realnych kosztów pracy – wzrosło niemal trzykrotnie, podczas gdy opłaty egzaminacyjne pozostały takie same. Potwierdza to konieczność wprowadzenia mechanizmu indeksacji lub waloryzacji, aby opłaty odzwierciedlały rzeczywiste koszty funkcjonowania ośrodków egzaminacyjnych.

[4] Warto podkreślić, że opłata ta w myśl ustawy stanowi dochód budżetu państwa.

Ksenia Naranovich    Skontaktuj się z autorem petycji