Wpisanie Tartaku w Rucianem-Nidzie do Krajowego Rejestru Zabytków

Do:

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków

Wojewódzki Konserwator Zabytków

Dariusz Barton

ul. Podwale 1

10-076 Olsztyn

      My niżej podpisani, zwracamy się do Pana Konserwatora Dariusza Bartona z prośbą o niezwłoczne objęcie ochroną prawną w formie wpisu do rejestru zabytków nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego, XIX-wiecznych nieruchomości z czerwonej cegły, znajdujących się na terenie dawnego Tartaku przy ulicy Dworcowej w Rucianem-Nidzie. Działania te mają na celu wstrzymanie dalszego niszczenia, a także doprowadzenie budynku do stanu, który umożliwi bezpieczne jego zwiedzanie.

      Około 1900 r. Richard Anders przejął niewielki tartak w Rucianem-Nidzie należący do E. Lehmanna. W 1901 r. tartak został rozbudowany. Powstała wówczas nowa, duża hala traków, w której zamontowano urządzenia produkcji szwedzkiej. Po starym tartaku zachowały się budynki kuźni i stolarni. Tartak ówcześnie zaliczał się do najnowocześniejszych w Niemczech. Zakład rozbudowywano do lat 30. XX w. i z powodzeniem funkcjonował do 1945 r. Dla jego pracowników Anders wybudował w Rucianem osiedle robotnicze. Po drugiej wojnie światowej tartak został znacjonalizowany, w 1952 r. wznowiono produkcję. W latach 70. XX w. zdemontowano większość starych urządzeń oraz przeprowadzono jego modernizację, był wówczas największym i najnowocześniejszym tartakiem w dawnym województwie olsztyńskim i jednym z największych w kraju. Część produkcji eksportowano do krajów zachodnich. Pracowało w nim 250 osób. W 1999 r. tartak został sprywatyzowany. Obecnie zakład pozostaje nieczynny i zabytkowe budynki ulegają dewastacji. Pierwotnie składał się on z wielu budynków związanych z funkcjonowaniem tego typu zakładu, były to: hala traków, kotłownia i warsztat, kuźnia, stolarnia, wieża ciśnień, stajnia, wozownia, magazyny, budynek administracyjny.

      Aktualnie większość zabudowy została bezpowrotnie zniszczona. Przez wiele lat tartak zmieniał właścicieli. Jest zadłużony, przez co brak chętnych nabywców, którzy zajęliby się jego odrestaurowaniem, czy oczyszczeniem terenu na którym się znajduje. Bramy nieruchomości są otwarte, nikt też jej nie pilnuje, zachęciło to okolicznych złomiarzy do plądrowania miejsca i wycinania elementów konstrukcyjnych budynków przez co Tartak stwarza zagrożenie dla ludzi, którzy bez problemu mogą wejść na jego teren. Poza złomiarzami są też ludzie, którzy traktują to miejsce jako wysypisko śmieci, rozrzucając gdzie popadnie wielkogabarytowe odpady. Szpeci to okolicę i zanieczyszcza środowisko. W 2015 roku została rozebrana nowa hala od strony ulicy Mazurskiej, gruzu do tej pory nie sprzątnięto, widok jest odrażający, do tego dochodzą wyżej wymienione śmieci, które poutykane są między pozostałościami hali. Trzeba również nadmienić wykorzystywanie tego miejsca jako publicznej toalety. Ruciane-Nida jest miejscowością turystyczną co roku w okresie letnim pojawia się tu wiele osób z całej Polski, nie brakuje też turystów zagranicznych. Budynek o takich walorach historycznych i architektonicznych po odpowiedniej renowacji mógłby być ozdobą i atrakcją a także wizytówką miasta.

      Apelujemy o jak najszybsze wpisanie Tartaku przy ulicy Dworcowej do rejestru zabytków. W naszej opinii opisywany obiekt spełnia wymogi artykułu 6 ustęp 1 ustawy „o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami” z dnia 23 lipca 2003 roku, z późn. zm., który mówi, iż ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania, zabytki nieruchome.

Ustawa z dnia 23.07.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1586 ze zm.) za zabytek uznaje obiekt, który:

• stanowi nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły,
• jest  dziełem człowieka lub jest związany z jego działalnością,
• stanowi świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia,
• jego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

Naszym zdaniem tartak przy ulicy Dworcowej spełnia wyżej wymienione przez ustawę wymagania.Pragniemy również podkreślić, iż priorytetem powinno być aktualnie zabezpieczenie i zachowanie go w formie reliktu, co wymaga relatywnie niedużych nakładów finansowych.

Unikalny charakter obiektu, jego wartości historyczne i edukacyjne, wiążące się z byłymi mieszkańcami i wydarzeniami z czasów sprzed I wojny światowej, to dziedzictwo kulturowe o ogromnym znaczeniu, jednak stale zagrożone destrukcją na skutek oddziaływania czynników naturalnych, dewastacją przez złomiarzy oraz wandali. Zagrożenia te dodatkowo potwierdzają konieczność pilnego wpisu budynku do rejestru zabytków, który pozwoli na udostępnienie go społeczności lokalnej (w tym młodzieży szkolnej podczas wycieczek historycznych) oraz osobom zwiedzającym Ruciane-Nidę. W związku z powyższym, zwracamy się do Pana z prośbą o podjęcie współpracy i pilnych działań w celu dokonania wpisu do rejestru zabytków i konserwacji obiektu albo podjęcie innych działań, w celu uczynienia tego miejsca niekłopotliwym (śmieci w których lęgnie się robactwo i rozprzestrzenia na okoliczne domostwa) a przede wszystkim bezpiecznym dla ludzi, w szczególności dzieci.

Katarzyna Iwona    Skontaktuj się z autorem petycji