List otwarty środowiska naukowego socjologów w obronie statusu naukowego socjologii zdrowia i medycyny w procesie kształcenia na medycznych uczelniach wyższych w Polsce

Adresaci:

• Ministerstwo Edukacji i Nauki
• Polska Komisja Akredytacyjna,
• Konferencja Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych,
• Władze Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego  

Szanowni Państwo,

Środowisko socjologów zdrowia i medycyny w Polsce wyraża zdecydowany sprzeciw w związku z utworzeniem przedmiotu dydaktycznego o nazwie „Socjologia medycyny i katolicka nauka społeczna”, który znalazł się w programie studiów na nowo otwartym kierunku lekarskim na Wydziale Medycznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Uważamy, że połączenie dwu pod wieloma względami odrębnych dyscyplin – tj. socjologii medycyny, będącej nauką empiryczną dążącą do aksjologicznej neutralności, z katolicką nauką społeczną, a więc refleksją o jednoznacznie określonym podłożu aksjologicznym, ogranicza potencjał tej pierwszej w procesach przygotowania przyszłych kadr medycznych, otwartych na wielorakie, złożone i zmieniające się potrzeby zdrowotne pacjentów i ogółu obywateli.

Socjologia medycyny, choć nie pomija zagadnień etyki i moralności, jest przede wszystkim nauką empiryczną. Wypracowany przez lata, właściwy jej aparat pojęciowy oraz dorobek teoretyczny są efektem badań prowadzonych metodami właściwymi dla socjologii i poszukiwań naukowych. U podstaw jej tworzenia leżało stanowisko, dobrze już potwierdzone empirycznie, że zdrowie, choroby i funkcjonowanie systemu medycznego są uwarunkowane licznymi zjawiskami i procesami społeczno–kulturowymi. Wyjaśnianie stanu, przemian i mechanizmów wpływu życia społecznego i jego wytworów na stan zdrowia jednostek i zbiorowości, poznanie społecznie zróżnicowanych sposobów postrzegania i doświadczania chorób oraz reagowania na nie, badanie złożonych determinant funkcjonowania instytucji medycznych i organizacji opieki zdrowotnej oraz ich konsekwencji dla życia wspólnotowego należą do tych charakterystycznych obszarów, którymi w rygorach naukowej rzetelności od blisko 60 lat zajmuje się socjologia zdrowia i medycyny.

W ramach nauczania socjologii zdrowia i medycyny na kierunkach medycznych studenci zapoznają się z wynikami badań, dzięki którym mogą lepiej zrozumieć wiele istotnych zagadnień dotyczących m.in. społeczno-kulturowych uwarunkowań zachowań w zdrowiu/chorobie czy w relacjach i komunikacji lekarz-pacjent. Taka wiedza i związana z nią wrażliwość społeczna na każdym etapie troski o zdrowie pacjenta, a szczególnie w chorobie, przekłada się na lepszą efektywność medycznego/lekarskiego wsparcia. Skuteczność medycznych interwencji wspiera też socjologiczna wiedza o możliwych do wykorzystania narzędziach wpływu społecznego, empirycznie weryfikowanych, zgodnych z zasadami etyki, zarówno w procesach stawiania diagnozy, terapii i rehabilitacji, jak i w promocji zdrowia i zdrowego stylu życia. Znajomość społeczno-kulturowych, mikro- i makrostrukturalnych czy systemowych uwarunkowań zdrowia oraz umiejętności wykorzystania tej wiedzy w praktyce medycznej ma szczególne znaczenie w związku z takimi zachodzącymi współcześnie procesami, jak m.in. starzenie się społeczeństwa, globalizacja i migracje (kwestia wielokulturowości), nierówności i marginalizacja w zdrowiu (np. osób biednych i ubogich, niepełnosprawnych, starych, grup etnicznych etc.), wzrost niepewności i kryzysy psychiczne, czy wzrost wskaźników zachorowalności i śmiertelności na choroby przewlekłe, w znacznym stopniu determinowane przez czynniki społeczne.

Początkiem instytucjonalizacji i rozwoju tożsamości polskiej socjologii medycyny jest rok 1964, w którym z inicjatywy prof. Magdaleny Sokołowskiej powołana została Sekcja Socjologii Medycyny Polskiego Towarzystwa Socjologicznego (obecnie funkcjonująca w strukturach PTS pod nazwą „Sekcja Socjologii Zdrowia i Medycyny”). Dorobek tej subdyscypliny, zarówno empiryczny, jak teoretyczny i praktyczny, a także jej rozwój instytucjonalny jest uznawany i wysoko oceniany przez polskie i międzynarodowe gremia naukowe.

Uważamy, że połączenie socjologii medycyny z katolicką nauką społeczną w jeden przedmiot dydaktyczny dla studentów medycyny będzie musiało prowadzić do odkształcenia zarówno tożsamości socjologii medycyny, jak i jej misji. Wpłynie to negatywie na jakość kształcenia środowiska medycznego w naszym kraju. Należy jednocześnie podkreślić, iż socjologia medycyny jest obowiązkowym przedmiotem wprowadzonym do programów nauczania medycyny w drugiej połowie XX wieku nie tylko w Polsce, ale również na wszystkich renomowanych uczelniach zagranicznych, kształcących przyszłych lekarzy.

Z pełnym szacunkiem oraz mając świadomość, iż uczelnie posiadają autonomię w budowaniu programów kształcenia, apelujemy o nauczanie socjologii medycyny jako ważnego i niezależnego przedmiotu na kierunkach medycznych i powierzanie prowadzenia dydaktyki osobom wykształconym w obszarze socjologii zdrowia/medycyny, najlepiej z dorobkiem naukowym w tym obszarze.

Zarząd SSZiM PTS    Skontaktuj się z autorem petycji