NIE dla budowy dużych obór i chlewni w Nadbużańskim Parku Krajobrazowym oraz Obszarach Natura 2000!

Do: 

• Rzecznika Praw Obywatelskich
• Ministerstwa Klimatu i Środowiska
• Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska
• Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska
• Ministerstwa Zdrowia
• Głównego Inspektora Sanitarnego
• Wojewody Mazowieckiego
• Wójta Gminy Sterdyń
• Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych   

   Szanowni Państwo,

• w związku z przystąpieniem do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Sterdyń (położonej w województwie mazowieckim, powit sokołowski), polegającej na:

- zniesieniu, obecnie obowiązującego, zakazu realizowania przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w zakresie chowu i hodowli zwierząt o obsadzie do 209 DJP*, za wyjątkiem ferm drobiu,  (źródło: https://sterdyn.bip.net.pl/?a=2169)

- wyrażamy swój głęboki sprzeciw wobec takiej zmiany planu, ze względu na destrukcyjny wpływ intensywnego rolnictwa na ekosystem Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego oraz form ochrony przyrody w sieci Natura 2000: Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków  - Dolina Dolnego Bugu (PLB 140001)
i Obszaru Specjalnej Ochrony Siedlisk -  Ostoja Nadbużańska (PLH140011); 

• oraz w związku z obwieszczeniem Wójta Gminy Sterdyń o przystąpieniu do przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ww. zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
  w ramach której sporządzona będzie prognoza oddziaływania na środowisko,

- wnioskujemy o zdecydowane i pilne działania wobec takiej zmiany planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Sterdyń, jako stanowiącej ogromne zagrożenie dla ekosystemów Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego
i Obszarów Natura 2000, których skutki będą nieodwracalne.  

*DPJ – Duża Jednostka Przeliczeniowa, obliczana wg współczynnika przeliczania sztuk rzeczywistych na DJP odpowiednio:
- bydło: buhaje – 1,4; krowy – 1; jałówki cielne – 1; jałówki powyżej 1 roku – 0,8; jałówki od ½ do 1 roku – 0,3; cielęta do ½ roku – 0,15;
- trzoda chlewna: knury – 0,4; maciory – 0.35; warchlaki od 2 do 4 mies. – 0,07; prosięta do 2 mies. - 0,02; tuczniki – 0,14.

Oznacza to, że po zmianie planu zagospodarowania będą mogły być prowadzone hodowle bydła w ilości co najmniej 209 krów mlecznych (ale też nawet ponad 350 sztuk bydła, jeżeli hodowla składać się będzie z jałówek i cieląt)  oraz hodowle tuczników w ilości ok. 1,5 tysiąca sztuk.  

Zmiana planu ma na celu umożliwienie rolnikom budowę obór i chlewni
o obsadzie zwierząt do 209 DJP, na terenach, leżących w granicach Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego oraz Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 - Dolina Dolnego Bugu (PLB 140001)
(Kiełpiniec, Kiezie, Kamieńczyk, Matejki, Białobrzegi).

Tuż za zabudowaniami wsi rozciągają się tereny Obszaru Specjalnej Ochrony Siedlisk Natura 2000 -  Ostoja Nadbużańska (PLH140011).  

rys 1. Obszary Gminy Sterdyń objęte formami ochrony przyrody (http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy)  

Nasz głos sprzeciwu w tej sprawie został już wstępnie wyrażony w styczniu 2021 roku - do Wójta Gminy Sterdyń wpłynęło 25 wniosków przeciwko planowanej zmianie planu.  Jednak Rada Gminy Sterdyń, w której 2/3 radnych to rolnicy, głównie hodowcy bydła,  nie uwzględniła tych wniosków i postanowiła o dalszym procedowaniu zmiany planu  zagospodarowania przestrzennego.  

Zmiana planu miejscowego ma umożliwić prowadzenie tak dużych hodowli zwierząt w zwartej i gęstej zabudowie wsi, gdzie zabudowa zagrodowa sąsiaduje bezpośrednio z zabudową jednorodzinną i letniskową. To zdecydowanie pogorszy warunki życia mieszkańców. Od wielu lat resort środowiska w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi pracuje nad projektem ustawy o minimalnej odległości dla planowanego przedsięwzięcia sektora rolnictwa, którego funkcjonowanie wiąże się z ryzykiem powstawania uciążliwości zapachowej. Jednak nadal ustawa taka nie została podjęta.

rys. 2. Położenie nadbużańskich wsi  Kiełpiniec, Kiezie, Białobrzegi (źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy)  

rys. 3. Położenie nadbużańskich wsi: Matejki, Kamieńczyk

( http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy)  

Nadbużański Park Krajobrazowy to jeden z ciekawszych i cenniejszych obszarów przyrodniczych w Polsce. 

Niezwykłe zróżnicowanie siedlisk i urozmaicona rzeźba terenu sprawiły, że na obszarze Parku występuje około 161 zbiorowisk roślinnych, na które składa się aż 1027 gatunków.

Stanowi to około 42% flory Polski i jednocześnie około 86% flory Niżu Polskiego. Występuje tu 136 gatunków chronionych, w tym 93 objęte są ochroną całkowitą oraz 391 zaliczone do rzadkich w skali regionu i kraju.

Oprócz tego schronienie znalazły tu gatunki zapisane w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, jako narażone na wyginięcie: widlicz cyprysowaty, starodub łąkowy, wielosił błękitny, czarcikęsik Kluka, cibora żółta i turzyca luźnokępkowa.

Zanikanie ich stanowisk spowodowane jest intensywną gospodarką rolniczą na terenach łąkowych.

rys.4. Czermień błotna (źródło: https://atlas.roslin.pl)    

rys.5. Starodub łąkowy (źródło: https://florintegral.pl)                             

rys. 6 Storczyk szerokolistny foto: Bernd Haynold     

rys. 7. Zimoziół północny     

rys. 8 Czarcikęsik Kluka foto: M.Bielecki i E. Bróż  

Dolina Bugu jest ostoją  ornitologiczną, doskonałe warunki bytowania znalazło tu blisko 200 gatunków ptaków, w tym ponad 150 odbywa tu lęgi.

Do najrzadszych należą takie gatunki jak: kulik wielki, kszyk, samotnik, błotniak stawowy, rybitwy: rzeczna, białoczelna i czarna oraz sieweczki rzeczna i obrożna.

W norkach na stromych nadrzecznych skarpach bytują zimorodki i jaskółki brzegówki. Licznie występują czaple siwe, bociany białe i słonki.

Coraz liczniej występują żurawie i gniazdują rzadkie bociany czarne. Nad wszystkim czuwają ptaki drapieżne:  orlik krzykliwy, trzmielojad oraz krogulce i pustułki.

Ekosystem Parku  to także 48 gatunków ryb (w tym bardzo rzadkich, takich jak brzany, świnki i certy). Jest to także jedna z najważniejszych ostoi rzadkich gatunków ssaków.

Występuje tu aż 49 gatunków tej gromady zwierząt, co stanowi niemal połowę wszystkich ssaków Polski. Z tego większość, bo aż 27 gatunków, objęta jest ochroną prawną, w tym 22 ochroną ścisłą: jeż europejski, siedem gatunków nietoperzy, chomik europejski, kret, bóbr europejski, badylarka, mysz zaroślowa oraz wydra.

Cztery gatunki znalazły się też na Polskiej Czerwonej Liście gatunków zagrożonych wyginięciem: nietoperze: borowiaczek, mopek i mroczek posrebrzany oraz chomik europejski.

Występuje tu około 12 gatunków płazów i 6 gatunków gadów, m.in. gniewosz plamisty i żółw błotny.

Wśród drzew, na krzakach i w ściółce leśnej spaceruje i szuka zdobyczy aż 216 gatunków pająków, z których 10 znalazło się na Polskiej Czerwonej Liście.   

rys. 9 Trzmielojad foto: Andreas Trepte     

rys. 10. Pustułka foto: Andreas Trepte   

rys. 11. Samotnik (źródło: https://www.ekologia.pl) 

rys. 12. Borowiaczek fot: Karin Jahne (źródło: medianauka.pl)

rys. 13. Mroczek posrebrzany fot. Joahim Neumann (źródło: www.medianauka.pl)

Dlaczego tak wiele gatunków jest zagrożonych wyginięciem?

Główną przyczyną jest intensywne, nowoczesne rolnictwo. Zagrożeniem dla ekosystemów i bioróżnorodności   są następujące działania związane z rolnictwem:

• intensyfikacja produkcji rolnej; 

• upraszczanie krajobrazu rolniczego (komasacje gruntów, likwidacja drzew, krzewów, miedz, oczek wodnych i bagienek);

• wycinanie śródpolnych zadrzewień;

• stosowanie środków ochrony roślin;

• wczesny termin pokosu (koszenie łąk już w maju lub na początku czerwca);

• koszenie łąk od zewnątrz do środka; • osuszanie podmokłych łąk;

• upraszczanie struktury roślinności (podsiewanie szlachetnymi gatunkami traw).

(źródło: http://ptaki-rolnictwo.bocian.org.pl/)

Zbyt wczesne koszenie uniemożliwia roślinom zawiązanie owoców i odnawianie się gatunku, a intensywne nawożenie gnojówką/gnojowicą stwarza korzystne warunki dla roślin z nimi konkurujących.

Miedze, ugory, oczka wodne, zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne oraz inne ekosystemy nierolnicze odgrywają bardzo ważną rolę w utrzymaniu odpowiedniego stanu środowiska terenów rolniczych. Ograniczają erozję gleby, poprawiają mikroklimat na polach uprawnych, regulują stosunki wodne oraz gwarantują zachowanie różnorodności biologicznej. Ich obecność decyduje o występowaniu gatunków zagrożonych i chronionych. Ich przetrwanie   w dużej mierze będzie zależało od zachowania ekstensywnych metod gospodarowania oraz tradycyjnego krajobrazu polskiej wsi.  

Zmiany zachodzące w rolnictwie i ich wpływ na ekosystem:

(źródło:  https://www.facebook.com/Ecological-Consciousness) 

Od kilkunastu lat takie zmiany widoczne są już w Nadbużańskim Parku Krajobrazowym. Łąki nadbużańskie w gminie Sterdyń już obecnie wyglądają tak.

Zintensyfikowanie hodowli zwierząt znacznie przyspieszy obserwowany od kilkunastu lat proces degradacji ekosystemu Parku.

Dotychczas na terenie Parku w gminie Sterdyń mogły być prowadzone hodowle zwierząt jedynie o obsadzie do 40 DJP. Pomimo tych prawnych, ilościowych ograniczeń - według oficjalnych danych – utrzymywane są znacznie liczniejsze stada, ze stałą tendencją wzrostową. 

(źródło: publikacja Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Hodowców Mleka pt. Ocena i hodowla bydła mlecznego - dane za rok 2020, opublikowany: https://pfhb.pl/fileadmin/user_upload/OCENA/publikacje/publikacje_2021/Wyniki_oceny_za_rok_2020_PFHBiPM_RO_Parzniew.pdf)

Intensyfikacja hodowli wiąże się z intensyfikacją produkcji własnej paszy, co już obecnie skutkuje nadmiernym nawożeniem nadbużańskich łąk gnojówką
i gnojowicą oraz przeorywaniem naturalnych muraw i zastępowaniem jej wysokowydajną mieszanką traw.

Nadmiar azotanów zawartych w nawozach przedostaje się wód gruntowych,
a następnie spływa do cieków wodnych.

Pierwsze koszenie łąk nadbużańskich  odbywa się już w ostatnich dniach maja lub w początkach czerwca, a w sezonie wykonywane są trzy, a czasem nawet cztery pokosy. Tymczasem preferowane działania ochronne w Parku na terenach łąkowych to opóźnianie pierwszego pokosu do lipca oraz prowadzenie zabiegów agrotechnicznych zgodnie z wymogami zbiorowisk roślinnych i zasiedlających je gatunków fauny, zwłaszcza ptaków (odpowiednie terminy, częstotliwość i techniki koszenia).  

Hodowla zwierząt wiąże się z przedostawaniem się do atmosfery odorantów,
w tym siarkowodoru, amoniaku, tlenku azotu, a także aldehydów, amin, węglowodorów aromatycznych, kwasów organicznych oraz związków siarki. A nawet niskie stężenia amoniaku i siarkowodoru - zawsze powstające przy tego typu obiektach - w znacznym stopniu pogorszą stan środowiska naturalnego oraz wpływają jakość życia i stan zdrowia  mieszkańców.  

Już obecnie, przy znacznie mniejszej, niż planowana, obsadzie zwierząt, występuje problem z zagospodarowaniem  nadmiaru obornika. Stwierdzono przypadki  „ukrywania” obornika w zagajnikach, a także kilkuletnie zaleganie obornika w zagłębieniach terenu. Rolnicy mogą gromadzić obornik bezpośrednio na gruntach rolnych, jednak nie dłużej niż przez 6 miesięcy od dnia utworzenia każdej z pryzm. Pryzmy muszą znajdować się poza zagłębieniami terenu, na możliwie płaskim terenie, o dopuszczalnym spadku do 3%. Teren nie powinien być piaszczysty i podmokły.

Dodatkowym argumentem przeciwko dużym hodowlom jest wielkość powierzchni gospodarstw rolnych. Gospodarstwa rolne na terenach Parku nie są obszarowo na tyle duże, aby racjonalnie, zgodnie ze środowiskowymi normami, zagospodarować nawozy naturalne wyprodukowane przez tak dużą liczbę zwierząt.

Zgodnie z normami i wymogami rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” dla zagospodarowania obornika, gnojówki i gnojowicy, wyprodukowanych przez bydło w ilości 209 DJP,
w zależności od metody hodowli (głęboka ściółka, płytka ściółka, bezściółkowo)  potrzeba areału od ok. 120 ha (w przypadku głębokiej ściółki - wyłącznie gruntów ornych), do ok. 140 ha użytków rolnych (w przypadku metody bezściółkowej).

Rozporządzenie to obliguje wszystkich rolników, którzy prowadzą produkcję rolną,
w tym działy specjalne produkcji rolnej, oraz działalność, w ramach której są przechowywane nawozy, do ich gospodarowania w sposób zapobiegający zanieczyszczaniu wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych i ograniczający takie zanieczyszczenie. 

Nie można także ignorować faktu, że planowana zmiana planu zagospodarowania, umożliwiająca realizację przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko - hodowli zwierząt w obsadzie do 209 DJP, w zwartej zabudowie wsi, na terenach leżących w Nadbużańskim Parku Krajobrazowym i obszarach Natura 2000,  stoi w sprzeczności z perspektywicznym dokumentem strategicznym Gminy Sterdyń, tj. "Strategią rozwoju gminy Sterdyń na lata 2016-2025", a konkretnie:
strategicznym celem 2) - troska o ład przestrzenny i celem operacyjnym - "rozdział funkcji mieszkaniowych od gospodarczych",

oraz strategicznym celem 3)  „zachowanie i ochrona środowiska naturalnego”
i  celem operacyjnym "dostosowanie zagospodarowania przestrzennego
w rejonach cennych turystycznie do potrzeb przyszłego rozwoju turystyki
i wypoczynku".   

(źródło: Uchwała Nr XI/59/15  Rady Gminy Sterdyń z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia "Strategii rozwoju gminy Sterdyń na lata 2016-2025")

Z poważaniem

Obywatele

Teresa Pietrzak    Skontaktuj się z autorem petycji