Rozszerzenie kompetencji pielęgniarek i położnych
06.02.2022 r.
Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych
ul. Pory 78 lok. 10
02-757 Warszawa
W sprawie: Poszerzenia kompetencji dla grupy zawodowej magistrów, licencjatów i specjalistów pielęgniarstwa i położnictwa.
Szanowna Rado
Zwracamy się z wnioskiem do Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, jako do przedstawicieli naszego zawodu o wystąpienie do Ministerstwa Zdrowia w sprawie wprowadzenia zmian w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej, mających na celu poszerzenie kompetencji tych zawodów. W naszej ocenie najlepszym rozwiązaniem byłoby wykorzystanie zapisów istniejącej ustawy o zawodzie felczera, na której można się wzorować w celu wykorzystania potencjału magistrów, licencjatów i specjalistów pielęgniarstwa i położnictwa. Jesteśmy przekonani, że nie wpłynie to na pogorszenie statusu zawodu, ale na zwiększenie jego atrakcyjności i prestiżu dla młodych osób, które zastanawiają się nad jego wyborem. Poza zachętą dla młodych ludzi byłaby to również zachęta dla innych pielęgniarek i położnych z tytułem mgr, licencjata czy specjalisty, które posiadają doświadczenie w zawodzie ale ze względu na warunki zdrowotne czy życiowe nie mogą pracować w trybie zmianowym na oddziałach szpitalnych. Część z tych osób, które chcą pracować dalej z pacjentem z pewnością w pełni wykorzystałyby iswój potencjał, wiedzę i doświadczenie, w działaniu zawodowym opartym na poradzie pielęgniarskiej. Niestety aktualne ramy porady pielęgniarskiej nie są wystarczające z powodu braku narzędzi do pełnego wykorzystania ich możliwości. Jednak istnieją gotowe rozwiązania, które znajdujemy właśnie w ustawie o zawodzie felczera medycyny, która mogłaby być ich źródłem. Jak wiadomo, szkół felczerskich nie ma obecnie w Polsce, natomiast ustawa ciągle jest podstawą do działania dla niewielkiej grupy felczerów w kraju zamiast np. dla pielęgniarek i położnych. Zapisy tej ustawy przełożone na grupę pielęgniarek i położnych na pewno zostałyby bardzo dobrze wykorzystane w podstawowej opiece zdrowotnej w ramach wykonywania samodzielnych działań pielęgniarskich i położniczych, zwłaszcza w okresie pandemii. Skutkowałoby to zwiększeniem dostępności dla pacjentów do podstawowej opieki zdrowotnej. Najważniejszymi elementami ustawy o zawodzie felczera, które widzimy jako pożądane w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej, są:
1. Możliwość wystawiania ZUS ZLA do 14 dni. Podczas udzielania porady pielęgniarskiej byłoby to bardzo dobrym rozwiązaniem, szczególnie w odniesieniu do pacjentów na pierwszym etapie choroby, którzy w ocenie pielęgniarki lub położnej nie wymagają konsultacji lekarskiej. Brak poprawy stanu zdrowia pacjenta lub pojawienie się nowych objawów chorobowych byłoby wskazaniem do wizyty u lekarza POZ w celu dalszej diagnostyki. Uważamy, że bez tego elementu, porada pielęgniarska nie będzie w pełni wykorzystywana, w celu zmniejszenia kolejek do lekarza POZ dla pacjentów bardziej potrzebujących. Rozwiązanie to, pozwoli również na pełne wykorzystanie porady pielęgniarki i położnej w indywidualnych praktykach. Na tę chwilę, z uwagi na brak możliwości wystawiania przez pielęgniarki i położne zwolnień, pacjent, który został zbadany przez pielęgniarkę lub położną oraz otrzymał receptę na produkt leczniczy np. antybiotyk, musi zostać skierowany również do lekarza, tylko w celu wystawienia zwolnienia. Powoduje to znaczne wydłużenie czasu trwania samej wizyty, niezadowolenie chorego, konieczność jego dłuższego pobytu w podmiocie leczniczym, wydłużenie kolejek. Również z tego względu pacjent postrzegać będzie wizytę u pielęgniarki/położnej za kłopotliwą, gdyż będzie musiał i tak iść do lekarza po zwolnienie. Pacjenci tym samym, bez tego dodatkowego świadczenia, niechętnie skorzystają z porady pielęgniarskiej /położniczej, gdyż będzie się to im kojarzyło, końcowo z wydłużeniem wizyty, niż jakby skierowali się od razu do lekarza. Tym samym cały sens porady pielęgniarskiej/położniczej bez możliwości wystawiania zwolnień, jest niepełny i nie wyczerpuje przesłanek kompletnego i niezbędnego świadczenia zdrowotnego, które powinno być udzielone w związku z sytuacją kliniczną chorego - przy którym wystarczająca jest pomoc pielęgniarska/położnicza. W ustawie zasiłkowej zawarta jest grupa zawodowa felczerów, dlatego felczer ma prawo do wystawienia zaświadczenia o niezdolności do pracy w myśl ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 21 maja 2021, Poz. 1133 nie dłużej niż 14 dni. Orzekanie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby, pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne lub o konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny: 1) następuje po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego członka rodziny; 2) jest udokumentowane w dokumentacji medycznej na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Podczas porady pielęgniarskiej i położniczej wykonujemy badanie fizykalne pacjenta i dokumentujemy je w myśl tekstu z ustawy. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005 o zawodzie felczera daje też możliwość orzekania o czasowej niezdolności do pracy na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej. W związku z tym, pielęgniarki i położne uprawnione do ordynacji i kontynuacji leków, a także posiadające dodatkowe specjalizacje, kursy lub umiejętności zdobyte w toku kształcenia “badanie fizykalne”, w myśl w/w przykładów, powinny mieć taką możliwość jak mówi ustawa o zawodzie felczera.
2. Możliwość wystawiania skierowań na wykonanie testu PCR w kierunku wirusa SarsCov2. Obecnie w pandemii pacjenci mają ogromny problem z dostaniem się do lekarza POZ. Nie wszyscy korzystają z internetu i mają możliwość zapisać się online na test. Możemy wykonywać szybkie testy antygenowe na Covid19 a nie możemy wystawić skierowania na test PCR.
3. Możliwość wystawiania skierowań na szczepienie przeciwko chorobie COVID-19 i GRYPIE Według art. 21c ust. 1 ustawy z dnia oraz rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 9 kwietnia 2021 r. w sprawie kwalifikacji osób przeprowadzających badania kwalifikacyjne i szczepienia ochronne przeciwko COVID-19 (Dz. U. z 2021 r., poz. 668), możemy kwalifikować do szczepień p/Covid19 a skierowania na nie wystawić nie możemy co utrudnia dostępność do szczepień pacjentom a nam dezorganizuje pracę. Na podstawie ustawy z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.), od dnia 9 grudnia 2021 r. możemy zakwalifikować i zaszczepić przeciw grypie osoby dorosłe, natomiast skierowania wystawić nie możemy.
4. Możliwość wystawiania recept na ordynację leczenia, na wszystkie substancje czynne zawarte w lekach OTC. Są to leki ogólnie dostępne w aptekach, np. Ketonal 50 mg, który pacjent kupi bez recepty. Natomiast Ketonal 100 mg, jest już dostępny wyłącznie na receptę na kontynuację leczenia. Należy również dodać, że każda pielęgniarka i położna zgodnie z zapisami załącznika nr 3 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego, jest uprawniona do podawania bez zlecenia lekarza produktów leczniczych oznaczonych symbolem OTC. Powinna więc mieć również uprawnienie do samodzielnej ordynacji tych substancji czynnych zawartych w lekach OTC, które są już wydawane tylko na receptę.
5. Możliwość kontynuacji recept na leki z wykazu A,P,N. Aktualnym ogromnym utrudnieniem w pracy z pacjentem jest brak możliwości kontynuacji leków z wykazu A,P,N, a przede wszystkim leków z wykazu A,IIIN i IVP. Pacjenci przyjmujący stałe leki przychodzą po recepty na wszystkie leki a my kontynuując nie możemy wystawić np. stałych leków p/astmatycznych czy innych co skutkuje tym, że pacjent ostatecznie musi trafić do lekarza. Powinna w związku z powyższym istnieć możliwość kontynuacji leczenia na wszystkie leki stałe. Chcielibyśmy podkreślić, że inne grupy zawodowe, szczególnie farmaceuci otrzymali właśnie możliwość wystawiania recept co zawarto w ustawie o zawodzie farmaceuty z dnia 10 grudnia 2020 r. Komisja ds. opieki farmaceutycznej nie rekomendowała żadnej listy leków i w związku z tym farmaceuci mogą wystawiać recepty na wszystkie leki dla pacjenta jako kontynuację leczenia, podkreślić też trzeba, że farmaceuci wystawiają recepty kontynuacyjne na podstawie wglądu do wystawionych recept, nie posiadając dokumentacji medycznej pacjenta. Poza tym ustawa o prawie farmaceutycznym daje farmaceutom możliwość wystawienia recepty farmaceutycznej dla wystawiającego lub członków rodziny bez żadnych ograniczeń, bez dostępu do dokumentacji medycznej, na podstawie poprzednich recept bez jakiejkolwiek wiedzy o badaniu fizykalnym.
6. Możliwość wystawiania skierowań na wszystkie badania diagnostyczne, z wyłączeniem badań stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta. Możliwość kierowania pacjentów na wizyty specjalistyczne. Lista badań diagnostycznych (laboratoryjnych, radiologicznych) wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych ordynowanych przez pielęgniarki i położne oraz wykazu badań diagnostycznych, na które mają prawo wystawiać skierowania pielęgniarki i położne, jest niewystarczająca do pełnego określenia stanu klinicznego pacjenta, w obszarze chorób, które mogą być leczone przez pielęgniarki i położne, za pomocą leków wymienionych w wykazie, które mogą być przez nie samodzielnie ordynowane. Pielęgniarki i położne powinny mieć uprawnienia do kierowania na wszystkie badania laboratoryjne, które są pobierane z krwi, moczu, kału, wymazów. Wykonanie takich badań, nie stwarza podwyższonego ryzyka dla pacjenta, gdyż wiąże się z pobraniem materiałów biologicznych, które pielęgniarki i położne mają uprawnienia pobierać. Pielęgniarka i położna mogłaby również wcześniej zlecić odpowiednie badania np. krwi, jeszcze w trakcie przekazania pacjenta na wizytę do lekarza. Pacjent trafiłby wtedy do lekarza, z gotowymi wynikami badań i nie musiałby dopiero w gabinecie lekarza otrzymać skierowania. Lekarz mógłby od razu zlecić odpowiednie leczenie. Pielęgniarki mają uprawnienia do wystawiania skierowania na badanie rtg płuc w projekcji AP i bocznej. Pielęgniarki powinny mieć możliwość wystawiania skierowań na większą ilość badań radiologicznych. W przypadku np. urazu okolicy stawu skokowego, bólu, pielęgniarka mogłaby zalecić wizytę u specjalisty ortopedy i od razu zlecić leczenie objawowe, doraźne, ale również skierować na badanie radiologiczne. Chory trafiłby do specjalisty z gotowym wynikiem badania radiologicznego, co znacznie skróciłoby czas rozpoczęcia właściwego, specjalistycznego leczenia oraz polepszyło działanie systemu ochrony zdrowia. Z tego też względu pielęgniarka i położna powinna mieć możliwość kierowania pacjentów również do specjalistów. Zwracamy się do Naczelnej Rady o jak najszybsze konsultacje naszych wniosków z Ministerstwem Zdrowia dołączając nowe kompetencje do projektu ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Liczymy na pozytywne odniesienie się do nich, mając na celu podniesienie kompetencji, prestiżu, ale też dobre wykorzystanie istniejącego potencjału polskiego pielęgniarstwa i położnictwa. W naszej ocenie będzie to wpływało bezpośrednio na odciążenie systemu opieki zdrowotnej oraz zachętę dla młodej kadry do podjęcia kształcenia się w zawodach pielęgniarki i położnej.